Jeanne d`Arc

Het leven van Jeanne d'Arc, de nationale heldin van Frankrijk, speelde zich af tijdens de honderdjarige oorlog ( 1337 - 1453 ) tussen Engeland en Frankrijk.
Ze werd geboren in Lotharingen, te Domrémy op 5 of 6 januari 1412.

http://www.youtube.com/watch?v=y3olvgNuOfQ

Standbeeld van Jeanne d'Arc
te Parijs

 Voorgeschiedenis

- In 1392 is Charles VI, de koning van Frankrijk, geestesziek en niet meer in staat het land te regeren.
Een regentsraad met o.a. Philips de Stoute de Hertog van Bourgondië,Louis d´Orleans en voorgezeten door de koningin, Isabelle de Bavière, regeert over het land. Na de dood van Philips de Stoute ontstaat een machtstrijd tussen Louis d'Orleans en de nieuwe Hertog van Bourgondië, Jan zonder Vrees. 
- In 1407 wordt Louis d'Orleans, die een buitenechtelijke relatie heeft met Isabelle, vermoord in opdracht van Jan zonder Vrees . Dit is de aanzet tot een burgeroorlog tussen de  partijen van de Armagnacs en de Bourguignons.
- Henry V, koning van Engeland, profiteert van het conflict om de vijandelijkheden te hernemen en valt Frankrijk binnen. De Fransen worden in 1415  verslagen bij de slag te Azincourt .

Verdeeld Frankrijk na Azincourt

- In 1419 wordt Jan zonder Vrees in opdracht van de dauphin vermoord
- In 1420 wordt het verdrag van Troyes getekend waarbij bepaald wordt dat Henry V trouwt met Catherine de Valois, dochter van Charles VI en Isabelle de Bavière . Hun nakomeling zal regeren over Frankrijk en Engeland. De dauphin Charles VII, een kind uit een buitenechtelijke relatie van Isabelle ( met Louis d'Orleans ?) wordt in feite onterfd.

Charles VII le dauphin

De Hertog van Bourgondië, Philips de Goede, staat aan de kant van Engeland,dat de leverancier is van wol voor de lakennijverheid  in Vlaanderen, dat behoort aan het Hertogdom Bourgondië. De lakennijverheid was een bron van welstand en dus belangrijk voor Bourgondië.
- In 1422 sterven kort na elkaar Charles VI en Henry V zodat Henry VI , het kind van Henry V en Catherine de Valois ,een baby van 10 maanden, op de troon komt. De Hertog van Bedford neemt het regentschap waar en legt het beleg rond Orleans. 
- De dauphin gesteund door trouw gebleven edelen en juristen roept zichzelf uit tot koning van Frankrijk en schendt alzo het verdrag van Troyes.

De tocht naar Chinon

Op dertienjarige leeftijd verklaart Jeanne d´Arc  stemmen te horen van de Heilige Catharina, de heilige Margaretha en Aartsengel Michael die haar aanzetten tot vroomheid maar haar ook opdragen de Engelsen te verdrijven en de dauphin tot koning te laten kronen.

Jeanne d'Arc als herderin

Als ze zestien is zoekt ze een plaatselijke kapitein op,Robert de Baudricourt, die haar na lang aandringen naar de Hertog van Lotharingen , Charles II de Lorraine , stuurt die haar, ondanks zijn keuze om neutraal te blijven in het conflict, uiteindelijk een escorte geeft om , dwars door Bourgondiërs gecontroleerd gebied,naar Chinon te gaan, de verblijfplaats van de dauphin. Het schijnt dat Jeanne de dauphin herkende midden zijn  hovelingen alhoewel hij even eenvoudig gekleed was als hen.

Jeanne d'Arc te Chinon
( herkent de dauphin )

Jeanne legt hem haar vier doelstellingen uit :

- Bevrijding van Orleans, een strategische plaats als poort naar het zuiden.
- Bevrijding van Parijs als hoofdstad .
- De zalving en kroning van de dauphin in Reims, van belangrijke symbolische waarde.
- Bevrijding van de Hertog Charles d' Orleans, broer van Charles VI, gevangen genomen na de slag te Azincourt.

La pucelle d´Orleans

Na ondervraging door de kerkelijke autoriteiten te Poitiers en nadat een matrone de maagdelijkheid van Jeanne had bevestigd geeft de dauphin zijn toestemming. Waarschijnlijk heeft ze tijdens haar gesprek de legitimiteit van de geboorte van de dauphin bevestigd.

Standbeeld van Jeanne d'Arc
te Poitiers

Ze krijgt een harnas en een banier , een lelie op wit veld  met de woorden Jesus Maria .
Twee van haar broers Jean en Pierre d´Arc voegen zich bij haar en voorafgegaan door geestelijken zet ze koers naar het belegerde Orleans. Bij een eventuele val van Orleans stond de weg open voor de Engelsen om ook het zuiden van Frankrijk te bezetten. Ze slaagt erin proviand binnen de muren te brengen en maakt er kennis met een plaatselijke kapitein Jean de Dunois, een buitenechtelijke zoon van Louis d´Orleans en  daarom ook ` le bâtard d´Orleans``genoemd . Hij zal de ganse tijd aan de zijde van Jeanne d´Arc strijden en later een belangrijke rol spelen in de herrovering van Frans grondgebied op de Engelsen.
Jeanne d´Arc wordt enthousiast onthaald door de bevolking en ,ondanks het scepticisme van verschillende kapiteins, weet ze het moreel van de troepen zodanig op te krikken dat ze er op 8 mei 1429 in slagen het beleg te doorbreken. Haar bijnaam `` la pucelle d´Orleans`` is ontstaan naar aanleiding van die overwinning.

Jeanne d´Arc
manuscript van 1505

Jeanne d'Arc te Orleans

De kroning van Charles VII

Om een zich een veilige weg naar Reims te verzekeren wil Jeanne d´Arc de vallei van de Loire zuiveren van de Engelse troepen. Er worden verschillende veldslagen geleverd zoals te Jargeau (10 juni -12 juni 1429) waar Jeanne d'Arc gewond wordt , te Meung-sur-Loire (14 juni 1429), te Beaugency (15 juni - 16 juni 1429) en de ongetwijfeld de belangrijke overwinning te Patay  (18 juni 1429). Jean de Dunois heeft bij die slag een belangrijke rol gepeeld in tegenstelling tot Jeanne d´Arc die niet aan de strijd zou hebben deelgenomen. Andere belangrijke compagnons van Jeanne d'Arc waren Gilles de Rais   ( Maréchal de France) , Etienne de Vignolles - la Hire ( een huurling kapitein ) ,Jean d"Alençon ( comte de Perche) en Jean d´Aulon (haar schildknaap en trouwste vriend ).
Na de overwinning te Patay kon Jeanne d´Arc de dauphin ervan overtuigen zich naar Reims te begeven om zich officieel tot koning Charles VII te laten kronen. Op weg naar Reims, gelegen in door de Bourgondiërs overheerst gebied, moeten Reims en de steden die op de weg liggen zoals o.a Troyes bereid gevonden worden hun poorten voor het gevolg te openen. Volgens Jean de Dunois heeft de reputatie en charisma van Jeanne d´Arc hierbij de doorslag gegeven.
Op 17 juli 1429 wordt Charles VII tot koning gekroond door de Aartsbisschop van Reims Renault de Chartres. Philips de Goede, die als pair van Frankrijk, tijdens de kroning de koninklijke kroon moet dragen bleef om evidente redenen afwezig.

Kroning van de dauphin
te Reims

Standbeeld van Jeanne d'Arc
te Reims

Beeld vanm Jeanne d'Arc
in de kathedraal van Reims

Jeanne d´Arc  wil de koning overtuigen Parijs te heroveren op de Bourgondiërs, maar de aanval mislukt  .De koning haarzelt enerzijds wegens geldgebrek, anderzijds omdat zijn raadsmannen het niet eens worden over de te volgen politiek van ofwel de aanval ofwel de onderhandeling. Uiteindelijk verbiedt hij verdere aanvallen op Parijs.
Wanneer Jeanne d´Arc het door de Bourgondiërs belegerde Compiegne, ter hulp wil komen wordt ze op 23 mei 1430 aan de poorten van de stad gevangen genomen door de Bourgondiërs, die onder de leiding stonden van Jan van Luxemburg, en voor 100.000 £ verkocht aan de Engelsen.  

Standbeeld van Jeanne d'Arc
te Compiegne

Het proces

Het proces heeft plaats te Rouen en duurt van 21 februari tot 23 mei1431.
De verslagen van de ondervragingen zijn bewaard gebleven en vormen de meest betrouwbare bron van informatie over het leven van Jeanne d´Arc.
Tijdens het kerkelijk proces blijft ze opgesloten in de donjon van het kasteel van Philippe Auguste te Rouen ( Tour de Jeanne d'Arc ).

Tour de Jeanne d´Arc

De voorzitter is Pierre Cauchon, bisschop van Beauvais en aanhanger van de Bourgondiërs.
Het doel van het proces was Jeanne d'Arc voor ketterij te veroordelen, zodat de legitimiteit van Charles VII  , die door toedoen van Jeanne d'Arc tot koning was gekroond, betwist kon worden.

Pierre Cauchon als voorzitter van het proces
(manuscript)

Cauchon slaagt er echter niet in beschuldiging hard te maken en bij gebrek aan harde bewijzen wordt haar het dragen van mannenkleren, het zich steeds verlaten op het oordeel van god eerder dan op het oordeel van de kerk ten laste gelegd. De stemmen die ze hoort worden als van de duivel beschouwd.
Het is merkwaardig dat ze, wat gebruikelijk was om bekentenissen af te dwingen, niet werd gefolterd, hetgeen later als een argument voor haar verheerlijking werd aangevoerd. Wel zou ze zijn rondgeleid in de folterkamer en zou er een brandstapel zijn opgericht om haar onder druk te zetten om te bekennen. Toen een matrone haar maagdelijkheid bevestigde kon ze ook niet van hekserij worden beschuldigd.
De theologen van de Sorbonne, door de Engelsen aangesteld,geven volgend advies : Jeanne d'Arc is schuldig aan schismatiek, afvalligheid, liegen, waarzeggerij, ketterij, godslastering, lastering van heiligen en dwaling in het geloof. Haar vraag om beroep te doen op de paus wordt niet ingewilligd.
  
Wanneer haar wordt aangeboden dat ze in een klooster wordt opgesloten indien ze bekent gelogen te hebben over de stemmen, tekent ze voor akkoord met een kruis, alhoewel ze wel haar naam kon schrijven. Wanneer ze echter weer naar de donjon wordt gebracht, begrijpt ze dat ze bedrogen is. Twee dagen later herroept haar bekentenis en trekt opnieuw mannenkleren aan. Van deze feiten zijn echter geen schriftelijke verslagen en zijn dus onverifieerbaar. 
Ze wordt hierop als " hervallen '' verklaard en veroordeeld tot de brandstapel.
Het vonnis wordt uitgevoerd op 30 mei 1431 op de place du Vieux - Marché te Rouen.
Haar beenderen worden door de beul, Geoffray Therage verstrooid in de Seine om te vermijden dat er relikwieën zouden bewaard worden.

Jeanne d´Arc op de brandstapel
(schilderij van Hermann Anton Stilke )

In 1456 wanneer Rouen is heroverd laat Charles VII , op vraag van de moeder en na decreet van de paus Calixtus III  het proces herdoen. Jeanne d'Arc en haar familie  worden volledig gerehabiliteerd en zij wordt als martelares vereerd.
In 1920 wordt Jeanne d'Arc door paus Benedictus XV Heilig verklaard.

Nabeschouwing

Het proces was duidelijk een politiek proces dat als een kerkelijk proces werd gevoerd.
Jeanne d´Arc moest als ketter veroordeeld worden om de zalving en de kroning nietig te kunnen verklaren.
Het is een feit dat Charles VII weinig heeft gedaan om Jeanne d´Arc te redden .
Na haar dood zet Charles VII de strijd tegen de Engelsen verder. In 1435 sluit hij vrede met de Bourgondiërs met het verdrag van Arras. Hierbij slaat het politieke en militaire evenwicht om in het voordeel van de Fransen. Parijs wordt bevrijd, daarna Normandië en Guyenne en in 1453 blijft enkel Calais nog in handen van de Engelsen.


Anecdotes

- Het zwaard van Karel Martel
Wanneer Jeanne d´Arc haar harnas krijgt weigert ze het zwaard omdat stemmen haar het   bestaan van een ander zwaard onthullen, dat begraven ligt onder het altaar van de kapel gewijd aan de Heilige Catherine te Sainte-Catherine-de-Fierbois , Dit zwaard bevat 5 kruistekens gegraveerd op het lemmet, zoals op het zwaard van Karel Martel, de Karolinger die de Moren versloeg te Poitiers in 732 . Dit is een voorbeeld van anecdotes die de officiële feiten doorkruisten en gezien werden als kleine mirakels.

- Relikwieën
In het musée de l´Art et d´Histoire te Chinon worden in 1867 ontdekte vermeende overblijfselen van Jeanne d´Arc bewaard. Datering met het isotoop C14 heeft uitgewezen dat de beenderen dateren van de periode 300 - 600 vC 
http://www.nature.com/nature/journal/v446/n7136/pdf/446593a.pdf
- Jeanne des Armoises
Ze manifesteert zich voor het eerst in 1436 te Metz, waar ze de broers van Jeanne d´Arc ontmoet die haar als hun zus herkennen. In 1456 na het proces van rehabilitatie wordt ze veroordeeld voor bedrog.

- Isabeau 
Isabelle de Bavière leidde een liederlijk leven en werd door de bevolking misprijzend Isabeau de Bavière genoemd.

- Godons
De Engelsen werden door de bevolking `´ Godons´´ genoemd, in feite een verbastering van
`` goddamned ``


Media

- Het verhaal van Jeanne d´Arc heeft veel filmmakers geïnspireerd om een film te maken over haar leven.
Recent zag ik `´ The story of Joan of Arc `` uit 1999 van Luc Besson met in de hoofdrol
Milla Jovovich.

- TV uitzending in de reeks "Secrets d'Histoire" : Werd Jeanne d'Arc verraden door de koning van Frankrijk?
http://www.youtube.com/watch?v=2XNRrGG-TtQ&feature=related



Bronnen :

 www.fr.wikipedia.org/wiki/jeanne_d'Arc
http://www.blason-armoiries.org/heraldique/j/jeanne-d-arc.htm
http://www.stejeannedarc.net/dossiers/vetements_jeanne.php

Wereldgeschiedenis - deel 7 (La Storia )