De Franse Revolutie - Index -
http://dirkdrubbel.blogspot.com/2011/12/la-revolution-francaise-index.html
Problemen tijdens de Constituante
- Muiterij in het leger
- Reeds sinds september 1789 heerst er onduidelijkheid in het leger doordat officieren twijfelen over welke houding aan te nemen in het conflict tussen de koning en de Assemblée. De Assemblée slaagt er echter niet in het leger te reorganiseren en orde op zaken te stellen.
- Er breken een reeks van kleinere muiterijen uit met een hoogtepunt, kort na de feestelijkheden ter gelegenheid van de Fédération.
- Op 5 augustus 1790 breekt er in Nancy een muiterij uit naar aanleiding van onduidelijkheden over het beheer van de gelden waarmee de soldij moet worden betaald. De soldaten houden de schatbewaarder aan en bedreigen de officieren die hun de kassa overhandigen. De regimenten verdelen 150.000 Livres onder elkaar.
 |
| marquis de Bouillé |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Claude_de_Bouill%C3%A9
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Fr%C3%A9d%C3%A9ric_de_La_Tour_du_Pin_Gouvernet
 |
| porte de Stainville |
- Op zijn eis tot overgave. verlaten twee korpsen de stad, maar de Gardes Suisses blijven en verdedigen de porte Stainville. de Bouillé trekt de stad binnen en na hevige straatgevechten, waarbij 500 doden vallen, neemt hij op 31 augustus 1790 de stad in.
 |
| Executie van de gardes Suisses |
(*) In oktober 1791 wordt een decreet uitgevaardigd, waarbij de doodstraf door onthoofding wordt uitgevoerd.
- de Bouillé krijgt op 3 september 1790 felicitaties van de Assemblée.(*)
(*) La Fayette waardeert de interventie, maar de patriotes met vooral Robespierre keuren het optreden af.
- Louis XVI stelt, zoals later zal blijken, zijn hoop in de Bouillé om het tij te doen keren en de Revolutie te breken.
- Jureurs en Réfractaires
- Een decreet van 27 november 1790 bepaalt dat de clerus de eed van trouw aan de Constitution moet afleggen om in aanmerking te komen voor bezoldiging en de uitvoering van het ambt.
 |
| Kardinaal de Boisgelin |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_de_Dieu-Raymond_de_Boisgelin_de_Cuc%C3%A9
- Op 4 januari 1791 moeten de députés van de clergé in publieke zitting de eed afleggen. Een zevental bisschoppen, waaronder Talleyrand en Loménie de Brienne leggen de eed af.
 |
| Talleyrand |
 |
| Loménie de Brienne |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles-Maurice_de_Talleyrand-P%C3%A9rigord
http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article275
http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tienne-Charles_de_Lom%C3%A9nie_de_Brienne
http://revolution.1789.free.fr/Lomenie.htm
 |
| abbé Grégoire |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Henri_Gr%C3%A9goire
- Op 9 januari 1791, de dag waarop in gans het land de eed moet worden afgelegd, beantwoorden ongeveer 50 % van de clerus de oproep.
Na de veroordeling door paus Pius VI zal een gedeelte de eed afzweren.
- De clerus was verdeeld in ´´jureurs´´en ´´réfractaires´´
Dit hield echter wel in dat een 80-tal bisschoppen en 20.000 priesters behorend tot de groep réfractaires diende te worden vervangen.
*** Er ontstaat een strijd binnen de kerk, een absurde strijd want aangestoken door een civiele autoriteit.
- Verschuiving in de Assemblée
Eind 1790 ontstaan er in de Assemblée twee strekkingen :
- de républicains, een anti-royalistische groep met boegbeelden zoals Desmoulins, Marat, Pétion, ... aan de extreem linker zijde.
- een meerderheid van constitutionnels, die een gematigde koers voeren met Mirabeau en la Fayette als boegbeelden
Europa ten tijde van de Revolutie
- De weerklank van de Franse Revolutie
De Révolution Française beroerde de intellectuele wereld in Europa.
- Heinrich Campe, een Duitse schrijver nam zelfs deel aan de nachtelijke vergadering van 4 en 5 augustus 1789 die uitmondde in de afschaffing van de privilegies.
- Immanuel Kant, een Duits filosoof vond in de Revolutie de overwinning van de rede als bevestiging van zijn eigen theorie.
- Goethe, Duits filosoof, wetenschapper en schrijver was eerder voorstander van een meer geleidelijke overgang.
 |
| André Chenier |
(...) Les nations qui nous environnent attendent l´évènement de nos combats intérieurs avec une impatience intéressée et une curieuse inquiétude, et l´on peut dire que la race humaine est maintenant occupée à faire sur nos têtes une grande expérience. Si nous réussissons le sort de l´Europe est changé.(...)
http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Paine
http://de.wikipedia.org/wiki/Joachim_Heinrich_Campe
http://de.wikipedia.org/wiki/Immanuel_Kant
http://fr.wikipedia.org/wiki/Andr%C3%A9_Ch%C3%A9nier
- Parijs als wereldstad
- Op het einde van de 18e eeuw waren er in Parijs belangrijke buitenlandse kolonies, die zich tijdens de Revolutie verenigd hadden in clubs.
- De Franse clubs stonden bovendien open voor vreemdelingen.(*)
(*) Marat was afkomstig uit Neuchâtel-Zwitserland.
- De verhoudingen binnen Europa
- In 1789 verkeert Europa in een politieke crisis met landen die het hoofd moeten bieden aan binnenlandse opstanden (*) en bovendien verwikkeld zijn in onderlinge conflicten (**) soms na het vormen van tijdelijke allianties (***) wat de situatie uitermate ingewikkeld maakt.
(*) Eén van die opstanden is de Brabantse omwenteling van de Zuidelijke Nederlanden in 1789 tegen het gezag van Jozeph II, Aartshertog van Oostenrijk en keizer van het HRR.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Brabantse_Omwenteling
(**) Rusland was, met de hulp van Oostenrijk in oorlog met Turkije. Oostenrijk had een conflict met Pruisen en Engeland bedreigde Spanje.
(***) Bij de Brabantse omwenteling in 1789-1790 hadden de zuidelijke Nederlanden de steun van Pruisen totdat het een verdrag van Reichenbach sloot met Oostenrijk in juli 1790.
- De buitenlandse mogendheden beschouwen aanvankelijk de Revolutie als een binnenlandse aangelegenheid die de macht van Frankrijk aantast, wat hun in feite goed uitkomt en hun zou kunnen toelaten, bij een verregaande verzwakking van Frankrijk, afzetmarkten voor hun producten op Frankrijk te veroveren.
- Wanneer in 1790 de revolutionaire gedachte ook in het buitenland begint door te klinken, maken de Europese mogendheden er werk van hun onderlinge geschillen op te lossen om de handen vrij te hebben als de Revolutie in Frankrijk zou ontsporen (*)
(*) In 1790 werden verschillende geschillen beëindigd zoals bij het verdrag van Värälä in augustus 1790 tussen Rusland en Zweden en het verdrag van Reichenbach in juli 1790 tussen Oostenrijk en Pruisen.
- De Assemblée beslist in 1790 niet in te gaan op de vraag om hulp van de opstandelingen betrokken bij de Brabantse omwenteling in navolging van hoofdstuk VI van de Constitution. ( opgesteld op 22 mei 1790)
(...) La Nation française renonce à entreprendre aucune guerre dans la vue de faire des conquêtes, et n'emploiera jamais ses forces contre la liberté d'aucun peuple.(...)
http://fr.wikisource.org/wiki/Constitution_du_4_septembre_1791
- Buitenlandse agitatoren
- De Europese Hoven stuurden spionnen en agitatoren naar Parijs, die goede relaties opbouwden met vooraanstaande figuren en leden de Assemblée zoals Mirabeau, Lameth, Barnave, Pétion, la Fayette, Talleyrand e.a.
- Pruisen stuurde een zekere Ephraïm die goede banden had met Lameth, Barnave, Pétion, la Fayette en ijverde om de band tussen Frankrijk en Oostenrijk te verbreken .
- Engeland, in conflict met Spanje, stuurde Hugh Elliot en William Miles, lid van de Jacobins, wiens opdracht was om Louis XVI het familiale pact met zijn neef Carlos IV, koning van Spanje te laten afzweren
- Oostenrijk had als agent de comte de la Marck die verbindingsman was tussen la Cour en Mirabeau.(*)
 |
| comte de la Marck |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Auguste_Marie_Raymond_d%27Arenberg
- De emigratie
 |
| Charles, comte d´Artois |
 |
| Louis, Comte de Provence |
- De emigratie van de aristocraten in 1789 was een verraad aan het koningshuis, van hen die in feite verondersteld werden er de directe verdedigers van te zijn.
- Een eerste golf had plaats vlak na de prise de la bastille met de Charles,comte d´Artois en Louis V, prince de Condé.
- Een tweede golf had plaats na de gebeurtenissen in oktober 1789 en de gedwongen terugkeer van Louis XVI naar Parijs.
- Louis, comte de Provence emigreerde op 20 juni 1791 naar Nederland. Hij zal zich in juli 1791 bij zijn broer de comte d´Artois in Koblenz voegen.
 |
| Louis V Joseph 8e prince de Condé |
(*) o.a in Koblenz, Trier, Worms en Köln
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis_V_Joseph_de_Bourbon-Cond%C3%A9
 |
| Charles de Calonne |
- de Calonne doet al het mogelijke om Leopold II groothertog van Oostenrijk en keizer van het HRR te overhalen om Frankrijk binnen te vallen, maar die weigert echter op het verzoek in te gaan. (*)
(*) Leopold II vreest dat indien hij zich engageert in een oorlog met Frankrijk, Catharina II, keizerin van Rusland, van de gelegenheid zal gebruik maken om aan de oostelijke grens van het HRR een deel van Polen in te palmen.
Hij beseft ook dat de drijfveer van d´Artois is de plaats van Louis XVI in te nemen en Marie-Antoinette schade te berokkenen.
http://revolution.1789.free.fr/Calonne.htm
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_Alexandre_de_Calonne
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_X_de_France
Het koningshuis tijdens de Constituante
- Buitenlandse politiek
 |
| Leopold II, Haartshertog van Oostenrijk keizer van HRR |
http://fr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9opold_II_du_Saint-Empire
(*) Wanneer een gezant de comte d´Artois in naam van Louis XVI komt vragen zijn acties te stoppen , zou hij geantwoord hebben :
(...) Qu´est-ce que le roi? Dans ce moment-ci, il n´y a pas d´autre roi que moi! (...)
De comte d´Artois was getrouwd met Marie-Thérèse de Sardaigne de dochter van koning Vitorio Amedeo III
 |
| de Mercy-Argenteau |
- Mercy-Argenteau antwoordt op 7 maart 1791 dat Leopold II slechts kan interveniëren in consensus met de andere grootmachten, die hiervoor iets in ruil zullen willen.(*)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Florimond_de_Mercy-Argenteau
(*) Deze brief wordt onderschept en bezorgd aan de Assemblée.
Desmoulins,Marat en Robespierre slaan alarm in de gazettes en de clubs.
De Constituante plaatst de troepen op voet van oorlog. Op 28 maart 1791 wordt er gedecreteerd dat de koning wordt afgezet indien hij het land verlaat. Vanaf dan worden de bewegingen van de koninklijke familie van nabij gevolgd.
- Chevaliers du poignard
 |
| Aanhouding in Arnay le duc |
- De linkerzijde eist op 28 februari 1791 met artikels in de gazettes, de clubs en in de Assemblée een decreet dat emigratie aan banden legt. Er ontstaat een bitsige strijd tussen Lameth en Robespierre tegen Mirabeau die het decreet, door le Chapelier opgesteld, afkeurt. Uiteindelijk wordt het decreet niet goedgekeurd.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Ad%C3%A9la%C3%AFde_de_France_(1732-1800)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Victoire_de_France_(1733-1799)
 |
| Santerre |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Antoine_Joseph_Santerre
(*) Het is niet duidelijk of het om een spontane of een door aanhangers van de duc d´Orleans georkestreerde manifestatie ging.Een theorie is dat Santerre aangezocht werd om een oproer te ontketenen en alzo de Garde Nationale uit Parijs te lokken. Feit is dat Santerre voorkomt in het ´´livre rouge´´, het boek waarin geheime uitgaven van het hof werden genoteerd o.a. uitgaven om députés om te kopen.
 |
| Donjon Vincennes |
- Ondertussen hebben een paar honderd jonge edelen, gewapend met dolken en pistolen, zich toegang verschaft tot de Tuileries, om de koning te beschermen tegen de oproer.
 |
| Ontwapening van de gentilhommes |
In de gazettes worden ze spottend de ´´ chevaliers du poignard ´´ genoemd.(*)
(*) Dit feit illustreert de nervositeit en de vrees van de bevolking voor een contrarevolutie, in de wetenschap dat de emigranten zich aan het organiseren zijn.
http://chrisagde.free.fr/bourb/l16etat.php3?page=16
http://www.larousse.fr/archives/histoire_de_france/page/232
- De reis naar St Cloud
 |
| Massa verhindert vertrek van deKoning naar St Cloud |
In de gazetten en de clubs wordt geëist dat de koning te communie gaat bij een jureur, wat voor de koning neerkomt op heiligschennis.(*)
(*) Paus Pius VI had reeds op 10 maart en 13 april 1791 in twee pauselijke brieven de eed van trouw veroordeeld.
- Op Palmzondag 17 april 1791, volgt Louis XVI de mis bij een priester-réfractair, maar gaat niet te communie. Danton beweert nochtans van wel en klaagt het aan in de club des Cordeliers en in het openbaar op affiches :
(...) le premier sujet de la Loi comme autorisant à la désobéissance et à la révolte (...)
- Op 18 april 1791 wil de koning en zijn familie naar St Cloud om er zoals elk jaar de goede week door te brengen. Dit wordt hem verhinderd door een massa volk dat, opgehitst door de boodschap op de affiches, naar place Louis XV waren afgezakt.
- De Garde nationale weigert, ook na aandringen van la Fayette,(*) de massa terug te dringen en verplicht de koninklijke familie te voet terug te keren naar de Tuileries.(**)
(*) la Fayette zal naar aanleiding van de weigering ontslag nemen op 21 april 1791, maar op vraag van zijn officieren zijn ontslag intrekken.
(**) Marie-Antoinette zou hierbij aan la Fayette hebben gezegd : ´´ Au moins, vous avouerez à présent que nous ne sommes pas libres ´´
*** Louis XVI ontredderd, mede door het overlijden van Mirabeau,(*) zal toenadering zoeken tot het Triumvirat, zich realiserend dat enkel gematigd links de revolutie kan in de hand houden. ***
 |
| Mirabeau (1749-1791) |
Na zijn overlijden spraken zij tegenstanders Barnave in de club des Jacobins en Danton in de club des Cordeliers een lofrede uit. Hij werd met staatsie begraven in het Pantheon.
Na de ontdekking van ´´l´armoire de fer´´ werden zijn resten opgegraven en opnieuw begraven in een anoniem graf.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Livre_rouge
http://fr.wikipedia.org/wiki/Armoire_de_fer
http://home.nordnet.fr/~blatouche/H1.html
http://fr.wikipedia.org/wiki/Honor%C3%A9-Gabriel_Riquetti_de_Mirabeau
http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article244
- De vlucht van Louis XVI - Varennes
http://home.nordnet.fr/~blatouche/E10.html
- Na de vernedering van St Cloud beslist Louis XVI te vluchten. Hij laat de comte de Durfort, de comte d´Artois van zijn voornemen op de hoogte brengen en hem bovendien aansporen om Leopold II om steun en hulp te vragen.(*)
(*) Leopold II belooft de comte d´Artois, bij hun ontmoeting in Mantua, troepen samen te trekken aan de grenzen met Frankrijk in Vlaanderen en in de Elzas. Hij hoopt steun te krijgen van de Vittorio Amedeo III, koning van Sardinië en vader van Maria-Teresa di Savoia, de echtgenote van de comte d´Artois en van Carlos IV, koning van Spanje en aangetrouwde neef van Marie-Antoinette. ( Leopold II, keizer van HRR en broer van Marie -Antoinette was gehuwd met Marie-Louise de Bourbon, zuster van CarlosIV de España.)
 |
| comte von Fersen |
 |
| François de Bouillé |
- de Calonne adviseert de vlucht uit te stellen tot aan het begin van de vijandelijkheden. de Bouillé adviseert zonder uitstel te vluchten. Uiteindelijk kiest de koning ervoor de vlucht niet uit te stellen.(*) Ze laten de organisatie van de vlucht over aan de Bouillé en de comte von Fersen een Zweedse graaf en vertrouweling c.q. minnaar van Marie-Antoinette.
(*) Louis XVI beseft dat indien hij niet zelf de contrarevolutie leidt, zijn broers hem zullen verdringen.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Axel_von_Fersen_le_Jeune
http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article175
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Claude_de_Bouill%C3%A9
- de Bouillé stelt voor in twee groepen te reizen, maar dit voorstel wordt door Marie-Antoinette afgewezen.
- von Fersen heeft een paspoort geregeld voor baronne von Korff (*), in werkelijkheid de marquize de Tourzel de gouvernante van de twee kinderen. Haar gevolg bestaat behalve de dauphin en zijn zus uit Marie-Antoinette als haar gouvernante Madame Rochet, Louis XVI als haar kamerheer en Elisabeth de France, de zuster van de koning als haar gezelschapsdame.
- Het gezelschap zal de reis maken in een berline, een grote reiskoets die voor het eerst gemaakt werd in 1660 te Berlijn.
 |
| De gevolgde route tijdens de vlucht naar Varennes |
- Het plan is zo opgesteld dat ze op elke wisselplaats door een peloton ruiters te paard worden opgewacht die hen escorteert naar de volgende wisselplaats, terwijl het eerste peloton desgevallend een achtervolging moet verhinderen. De aanwezigheid van de detachementen huzaren zal uitgelegd worden als zouden zij een lading geld begeleiden, de soldij voor de troepen aan de oostelijke grens.
- Drie jonge onervaren lijfwachten Moustier, Valory en Malden zullen voor de berline uitrijden. von Fersen vergezelt de koninklijke familie tot Bondy, de buitenwijk van Parijs. Twee kamermeisjes Mme Brunier en Mme Neuville zullen te Claye-Souilly het gezelschap vervoegen in een cabriolet, een lichte koets.
21 juni 1791
en route ...
- De berline vertrekt rond 02.00 h.
 |
| Testament politique van Louis XVI |
Louis XVI liet een schriftelijke verklaring achter, ´´ une déclaration à tous les Français´´ waarin hij de reden van zijn vlucht uitlegt: de vernederingen, zijn verplicht verblijf in Parijs, de aanslag op zijn vrije mening ... . Hij vraagt de Fransen zich af te keren van de oproerkraaiers en verklaart terug te keren als de Constitutie respect opbrengt voor de godsdienst.
la Fayette verhinderde dat de verklaring openbaar gemaakt werd.
http://fr.wikisource.org/wiki/D%C3%A9claration_de_Louis_XVI_%C3%A0_tous_les_Fran%C3%A7ais,_%C3%A0_sa_sortie_de_Paris
http://histoire.fdesouche.com/666-le-testament-politique-de-louis-xvi
- Tijdens de reis lopen ze al heel snel vertraging op en wordt de koning een paar keer herkend, zonder gevolg. Ze laten zich ook opmerken door hun opvallende berline en door het geven van overdreven grote fooien.
à Paris ...
- Om 07.00 h (*) merkt Lemoine,de kamerheer, dat Louis XVI niet in zijn bed ligt.
 |
| Louis de France comte de Provence |
(*) Rond 07.00 h slaagt de Louis,comte de Provence, broer van Louis XVI en de latere Louis XVIII de France , vermomd, naar de Zuidelijk Nederlanden te vluchten.
Hij werd slechts op 19 juni 1791 op de hoogte gesteld van de vluchtplannen van zijn broer.
- Om 08.00 h is het nieuws over de vlucht van de koning verspreid in Parijs en begint het volk af te zakken naar de Carrousel,de huidige place de l´Étoile.
- De mensen houden la Fayette, die moest instaan voor de veiligheid en de bewaking van Louis XVI, verantwoordelijk en medeplichtig.
De deuren van het palais des Tuileries staan open en het volk dringt het kasteel binnen, uit nieuwsgierigheid , niet uit vernielzucht.
Iemand schrijft op één van de deuren ´´ logement à louer ´´
- De Assemblée neemt de de ´´ pouvoir exécutif ´´over van de koning. Een decreet krijgt nu automatisch kracht van wet. Er worden bij decreet 100.000 Gardes nationaux opgeroepen en de grenzen worden gesloten.
- la Fayette weet de Assemblée ervan te overtuigen officieel te verklaren dat Louis XVI ontvoerd werd door vijanden van de Revolutie.
Hij zendt gezanten naar alle richtingen met een bevelschrift aan alle eenheden van de Garde nationale om Louis XVI aan te houden en terug te brengen naar Parijs.
- ´ s avonds wordt la Fayette in de club des Jacobins ter verantwoording geroepen door Danton.
(...) vous avez répondu sur votre tête que le roi ne partirait pas! Il nous faut le roi ou votre tête!(...)
- De gematigde meerderheid met Lameth,Barnave, Duport, le Chapelier en Sieyès scharen zich achter la Fayette.
en route ...
 |
| duc de Choiseul (1760-1838) |
http://goguelat.blogspot.com/search?updated-max=2007-03-12T22%3A36%3A00%2B01%3A00&max-results=4
Omdat ze ten onrechte vrezen dat er een militair ingrijpen op til is, wegens een vroeger geschil met een edele, nemen ze, bewapend met geweren en spiesen, een steeds dreigender houding aan.
- duc de Choiseul verliest zijn koelbloedigheid en in plaats van te blijven wachten stuurt hij , Léonard, de coiffeur van de koningin, als gezant richting Montmédy met een bevelschrift tot terugtrekking naar Montmédy, dat hij dient te overhandigen aan de bevelhebbers van de escortes die hij onderweg tegenkomt. De reden die hij opgeeft voor de terugtrekking was dat de ´´trésor`` niet meer kwam.
Zelf vertrekken ze met de huzaren om 17.00 h via een ander weg naar Varennes.
- De koning komt, met een viertal uren vertraging op het schema, om 18.00 h aan in Somme-Vesle.
- Het gevolg vertrekt zonder escorte naar Sainte Ménéhould.
- Om 20.00 h komt de koets aan in Sainte Ménéhould. Na de doortocht van Léonard heeft de Capt. Dandois zijn dragonders toelating gegeven hun formatie te verlaten en hun wapens af te leggen.
 |
| Jean-Baptiste Drouet |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Drouet
De ongewapende dragonders worden door de bewoners omsingeld en de Capt. Dandois wordt ondervraagd.
Men slaat alarm en Drouet met zijn vriend Guillaume zetten te paard de achtervolging in.
- De comte de Damas is er, maar hij na het bericht van de Choiseul heeft hij zijn dragonders naar hun kwartieren teruggestuurd.
Wanneer ze, na een kort oponthoud, vertrekken roept Moustier,één van de lijfwachten, naar de koetsier van de twee kamermeisjes ´´ route de Varennes ``, een bestemming die aan Drouet wordt medegedeeld wanneer hij op zijn beurt in Clermont aankomt.
Wanneer de bevolking van Clermont verneemt wat er aan de hand is keren ze zich tegen de Damas, die met een klein aantal huzaren kan ontsnappen.
*** de Choiseul en de Goguelat zijn ondertussen nog steeds onderweg via kleine wegels door de bossen.
*** Over de gebeurtenissen in Varennes bestaan er licht verschillende versies. ***
 |
| Huis van Sauce in Varennes |
(*) Ze rijden ze niet tegemoet, waardoor veel tijd verloren gaat en Drouet nog op tijd zal komen om ze te laten aanhouden.
- De berline van de koning komt rond 23.00 h aan in Varennes, maar ze vinden de wisselplaats niet die verplaatst was naar de overkant van de rivier l´Aire.
Enkele minuten later komen Drouet en Guillaume ook aan en bemerken de berline, waarop ze de patriotes in de nabije herberg ´´ l´Auberge du Bras d´Or`´ verwittigen dat de koning gevlucht is en zijn koets zich in Varennes bevindt.
Er wordt alarm geslagen en de plaatselijke garde nationale werpt een barricade op om te verhinderen dat ze verder rijden.
De hoogste aanwezige magistraat van Varennes, de kruidenier Jean- Baptiste Sauce wordt er bijgehaald om de paspoorten te controleren. Die blijken in orde te zijn, maar onder druk van Drouet, die waarschuwt voor ´´haute trahison´´ worden de reizigers verplicht uit te stappen en de nacht door te brengen in het huis van Sauce.
22 juni 1791
en route ...
- Jean Baptiste Sauce roept de hulp in van rechter Destez. De rechter, die lang in Versailles heeft verbleven, herkent om 00.30 h formeel Louis XVI. (*)
(*) Bij het zien van Louis XVI valt Destez op de knieën en zegt ´´ Ah sire ! ´´
- Mangin, een chirurg, vertrekt te paard naar Parijs om het nieuws te melden.
- de Bouillé en de Raigecourt vertrekken te paard naar Stenay om marquis de Bouillé te verwittigen.
- Rond die tijd komen ook de huzaren van de Choiseul en de Goguelat aan.
Onderweg heeft de Damas zich bij hen gevoegd. Het detachement huzaren stelt zich op voor het huis van Sauce. de Choiseul (*) geraakt bij de koning en stelt hem voor te paard te vluchten onder bescherming van zijn huzaren. Louis XVI wijst het voorstel af, hij hoopt nog steeds op een tussenkomst van marquis de Bouillé.
(*) de Choiseul zou ook een gezant, de OLt Röhrig, naar Stenay gestuurd hebben om de marquis de Bouillé te verwittigen.
- Steeds meer mensen, gewapend met stokken en geweren, komen aan uit de omliggende dorpen en de menigte groeit aan tot enkele duizenden. De massa scandeert : ´´ à Paris, à Paris!´´
- Om 03.00 h wordt Capt.d´Eslon, hoofd van het eskadron huzaren in Dun sur Meuse, verwittigd door de Bouillé en de Raigecourt van de moeilijkheden in Varennes.
Hij spoedt zich naar Varennes waar hij om 05.30 h aankomt.
Hij slaagt er in de koning te spreken, die hem opdraagt marquis de Bouillé te melden dat hij gevangen wordt gehouden en hem te vragen alles te doen wat mogelijk is. d´Eslon haast zich hierna naar Stenay. (*)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Calixte_Deslon
(*) Volgens een bepaalde bron zou d´Eslon en niet de Choiseul een poging hebben gedaan om Louis XVI ervan te overtuigen te paard te vluchten.
- Om 06.30 h komen twee, door la Fayette uitgestuurde gezanten, Bayon,een officier van de Garde nationale en Romeuf, adjudant van la Fayette in Varennes aan met het decreet van de Assemblée tot bevel van aanhouding van de koninklijke familie.
- Ondertussen is de marquis de Bouillé in Stenay door zijn zoon op de hoogte gebracht van de gevangenneming van de koninklijke familie. Hij haast zich met regiment Royal Allemand naar Varennes, maar hij zal te laat komen.
- Louis XVI tracht tijd te winnen, in de hoop dat Gen.de Bouillé hem ter hulp komt, maar onder druk van de onrustige massa , besluiten Bayon en Romeuf te vertrekken
-Om 08.00 h vat de berline de terugtocht aan , geflankeerd door de Garde nationale van Varennes en de dragonders en huzaren die zich bij de patriotes hebben aangesloten, gevolgd door een uitgelaten massa.
- Om 09.00 h komt de Bouillé met regiment Royal Allemand aan en wil prompt de achtervolging inzetten. Hij wordt er van weerhouden door zijn officieren die hem bezweren dat gans het land in opstand komt. Hierop trekt hij zich terug naar Montmédy, de in het plan vooropgestelde eindbestemming.(*)
(*) marquis de Bouillé en zijn zoon zullen emigreren. duc de Choiseul en comte de Damas worden gearresteerd door de bevolking.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_C%C3%A9sar_de_Damas
- In Clermont-en-Argonne verlaten Sauce en de inwoners van Varennes de stoet, maar tezelfdertijd sluiten zich inwoners uit de dorpen langs het traject zich bij de stoet aan.
Tijdens de tocht regent het beledigingen aan het adres van de koninklijke familie .
- In Sainte-Ménéhould wordt, uit vrees voor een mogelijke interventie van de Bouillé, niet ingegaan op de vraag van de koning om te overnachten.
- Op weg naar Châlons wordt comte de Dampierre, die de koning zijn respect wou betuigen, door de boeren gedood en zij hoofd op een spies meegedragen.
à Paris ...
 |
| Reisverslag van Pétion |
De Assemblée benoemt drie commissarissen die moeten zorgen voor een veilige terugkeer van de koninklijke familie. De drie commissarissen zijn zo gekozen dat zij de eenheid van de Assemblée belichamen : Barnave belichaamt de constitutionele monarchie, Pétion (*) is republikein van strekking en Latour-Maubourg is een vriend van la Fayette.
(*) Pétion zal een dagboek bijhouden over die reis, waarin hij suggereert dat Elisabeth de France op hem verliefd werd.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Antoine_Barnave
http://fr.wikipedia.org/wiki/J%C3%A9r%C3%B4me_P%C3%A9tion_de_Villeneuve
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_C%C3%A9sar_de_Fay_de_La_Tour-Maubourg
en route ...
Om 23.00 h komt de berline aan in Châlons, waar ze respectvol ontvangen worden. Er wordt overnacht in Hôtel de l´Intendance.
23 juni 1791
en route ...
- Wanneer Louis XVI ´s morgens de mis bijwoont, wordt de dienst onderbroken door gepeupel dat uit Reims was afgezakt.
Om 10.00 h wordt de reis voortgezet.
- Om 16.00 h komen ze aan in Epernay waar de koets omstuwd wordt door een woedende menigte, in zoverre dat voor het leven van de gevangenen gevreesd wordt.
- Om 17.30 h , in Boursault aan een hoeve ´´la ferme du chêne fondu´´, vindt de ontmoeting plaats met de commissarissen en Col. Mathieu Dumas, die hen tegemoet zijn gereden. Barnave overhandigt de koning het decreet van hun benoeming.
 |
| Mathieu Dumas |
http://fr.wikipedia.org/wiki/Mathieu_Dumas
- Men overnacht in het nabije Dormans . Het is er gans de nacht onrustig. De maire legt Louis XVI een vluchtplan voor, maar de koning weigert zonder zijn familie te vluchten.
à Paris ...
Danton, verbitterd na zijn nederlaag in de club des Jacobins gaat naar de club des Cordeliers en vraagt het ontslag van Louis XVI. De uitkomst van de besprekingen is veel verregaander dan verwacht, want de zitting eindigt met niets minder dan de eis het koningschap af te schaffen en de republiek uit te roepen.
*** Op 23 juni 1791 werd de kiem gelegd van de republique.***
24 juni 1791
en route ...
- Om 06.00 h vertrekt de berline via Château-Thierry en Ferté sous Jouarre richting Meaux, waar men overnacht. De koets wordt omgeven door patriotes die de gevangenen voortdurend beschimpen. Zo moet de koning op een gegeven moment vive la Nation ! roepen.
à Paris ...
- 30.000 mensen ondertekenen een petitie ten voordele van een republiek.
25 juni 1791
en route ...
- Om 07.00 h vertrekt het gevolg voor het laatste deel van de tocht naar Paris.
Bij dageraad is een opgehitste massa volk vertrokken richting Meaux , de stoet tegemoet. Nabij Bondy komt de massa de stoet tegen en vooral Marie-Antoinette worden de grofste beledigingen naar het hoofd geslingerd.
à Paris ...
- De gematigde vleugel van de Assemblée, nog steeds de meerderheid, stemt per decreet de tijdelijke schorsing van Louis XVI . (*)
(*) De 290 députés van monarchiens, op innitiatief van d´Eprémesnil en abbé Maury en ondanks oppostitie van Malouet, tekenen een manifest waarin ze protesteren tegen de behandeling van Louis XVI en verklaren niet meer deel te nemen aan de werking van de Assemblée. Cazalès, één van de meest welbespraakte monarchiens, emigreert.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Abb%C3%A9_Maury
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques_Duval_d%27Epr%C3%A9mesnil
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_de_Cazal%C3%A8s
en route ...
 |
| Terugtocht op de place Louis XV |
Om een te grote toestroom van volk te vermijden maakt men een boog rond Parijs en komt men via de Champs Élysées en de place Louis XV naar de Tuileries.
la Fayette heeft te hevige manifestaties verboden :
(...) Quiquonque applaudira sera bâtonné, quiquonque l´insultera sera pendu (...)
- Rond 19.00 h bereikt men de Champs Élysées langs een dubbele haag van Gardes nationaux met het geweer naar de grond gericht, als teken van rouw.
De helden van Varennes, Drouot en Guillaume worden meegevoerd op een versierde kar en worden luid toegejuicht.
- Wanneer rond 22.00 h de berline aankomt in de Tuileries, is de massa niet meer te houden en het zijn de duc d´Aiguillon en de vicomte de Noailles die haar in veiligheid moeten brengen.
Gevolgen.
- De vlucht van Louis XVI betekent een keerpunt in de Revolutie. De linkervleugel zal de vlucht uitleggen als verraad tegen de Revolutie. Vanaf dan zal de republikeinse gedachte aan aanhang blijven winnen.(*)
(*) Brissot, de Condorcet en de Bonneville in zijn blad «Bulletin de la Bouche de Fer» sturen aan op een afzetting van de koning.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pierre_Brissot
http://fr.wikipedia.org/wiki/Nicolas_de_Bonneville
http://fr.wikipedia.org/wiki/Nicolas_de_Condorcet
- Het volk verliest het vertrouwen in de Assemblée die de vlucht tracht uit te leggen als een ontvoering (*).Ze verdenken er Louis XVI van samen te spannen met Oostenrijk om de Revolutie te breken.
(*) de Bouillé zal zich in een publieke brief zichzelf beschuldigen de organisator van de ontvoering te zijn.
- De Europese vorsten keuren unaniem de behandeling van de koninklijke familie af.
- Louis XVI vreest voor zijn leven en dat van zijn familie in geval van een inval door vreemde troepen.Marie-Antoinette vraagt von Fersen deze bezorgdheid via diplomatieke weg te verspreiden.
- De waarde van de assignats kelderde met 30% en er ontstond een kapitaalvlucht naar Zwitserland.
- Door een emigratiegolf onder de legerofficieren werd de slaagkracht van het leger ondermijnd.
- Op 10 juli 1791 worden de beenderen van Voltaire, filosoof en voornaamste ondermijner van het Ancien Régime, opgegraven en bijgezet in het Pantheon.
- Het bloedbad op de Champ de Mars
- De constitutionnels, onder leiding van Bernave maken nog steeds de meerderheid uit van de Assemblée.
Ze vrezen enerzijds voor een buitenlands inmenging en anderzijds zijn ze ongerust over groei van de republikeinse gedachte.
- Van 13-16 juli 1791 heeft er een hevig debat plaats waarna de Assemblée een decreet stemt die de pouvoir exécutif opnieuw bij de koning legt, onder voorwaarde dat hij de Constitution accepteert..(*)
(*) Robespierre spreekt zich uit tegen de onschendbaarheid van de koning. Abbé Grégoire en Pétion eisen dat Louis XVI berecht wordt door een bijzondere op te richten Convention nationale.
 |
| Choderlos de Laclos |
 |
| Jacques Brissot |
- Op 15 juli 1791 stellen Choderlos de Laclos en Brissot, leden van de club des Cordeliers, een petitie (*) op tegen de rehabilitatie van Louis XVI.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Choderlos_de_Laclos
http://revolution.1789.free.fr/Brissot.htm
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pierre_Brissot
(*) Er zijn bronnen die beweren dat de door Laclos en Brissot opgestelde petitie niet op de champ de Mars geraakt is en dat François Robert , naar eigen zeggen, er op 17 juli 1791 ter plaatse een nieuw formulier ontwierp.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre-Fran%C3%A7ois-Joseph_Robert
- Op 16 juli 1791 organiseren de Cordeliers met de steun van een deel van de Jacobins een manifestatie op de champ de Mars en roepen iedereen op om op 17 juli 1791 een petitie te komen tekenen die de afzetting van Louis XVI vraagt.
 |
| Schietpartij op champ de Mars |
la Fayette wordt met de Garde nationale uitgestuurd om de orde te handhaven. Een banaal incident (*) loopt uit de hand, de Garde nationale wordt met stenen bekogeld en er valt een schot waarbij de adjudant van la Fayette gewond raakt.
In eerste instantie laat la Fayette boven de hoofden schieten, maar wanneer de stenenregen niet ophoudt, laat Bailly, burgemeester van Parijs, onder druk van de Assemblée de loi martiale afkondigen, wat hem toelating geeft met scherp te schieten.
Wanneer opnieuw een schot valt geeft Bailly bevel om terug te vuren. Er vallen 50 doden en honderden gewonden.(**)
(*) Hiervan lopen de versies uiteen. Eén versie heeft
http://fr.wikipedia.org/wiki/Antoine_Joseph_Santerre
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Rotondo
 |
| Bailly (1736-1793) |
Er zijn ook bronnen die zeggen dat enkelingen van de Garde nationale spontaan begonnen te vuren, en niet op bevel van Bailly.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Sylvain_Bailly
- De constitutionnels waren de overwinnaars van de dag. De club des Cordeliers werd gesloten tot 6 augustus 1791.
- De club de Jacobins verliest in Parijs ¾ van zijn leden, de gematigden met het Barnave, Sieyès, Bailly, ... verlaten de club en stichten de club des Feuillants.
- De pers werd aan banden gelegd en de voortrekkers van de républicains werden vervolgd : Marat dook onder, Danton emigreerde naar Engeland en Robespierre hield zich schuil bij de familie Duplay.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Maurice_Duplay
- Er ontstaat een polarisatie met aan de ene kant de republicains in hun club des Jacobins en de club des Cordeliers en aan de andere kant de constitutionnels in hun club des Feuillants.
Bilan van de Constituante
- De afgelegde weg is enorm. In 26 maanden is men van een absolute monarchie, naar Gods recht en gesteund op een feodaal systeem, overgegaan naar een constitutionele monarchie met quasi gelijkheid onder de burgers.(*)
(*) Er blijft nog een ongelijkheid tussen de citoyens actifs en passifs
- Het staatsapparaat draait echter vierkant. De constituante heeft geen maatregelen voorzien om de verschillende departementen te doen samenwerken noch om op te treden ingeval van burgerlijke ongehoorzaamheid.
Veel ambtenaren, die de aangeslagen bezittingen van de kerk moeten behandelen, kunnen amper lezen of schrijven. De ministers hebben geen autoriteit en zijn volledig onderworpen aan de Assemblée.
- Magistraten zijn verkiesbaar en de facto niet volledig onafhankelijk
- De pouvoir exécutif van de koning is uitgehold, het vetorecht is zijn enig verweermiddel.
Bronnen:
Wereldgeschiedenis vol 10 (ISBN 978 90 776 8695 9)
Wereldgeschiedenis in beeld (ISBN 978 1 40548 167 0)
La Révolution Française - Pierre Gaxotte (ISBN 978 2 213 01564 4)
http://www.diagnopsy.com/Revolution/index.htm
http://www.histoire-france.net/epoque/revolution-francaise.html#lien1
http://www.histoire-fr.com/revolution_francaise.htm
http://home.nordnet.fr/~blatouche/revolution.html
http://revolution.1789.free.fr/page-1.htm
http://chrisagde.free.fr/histrevol/revolution.htm
http://www.cosmovisions.com/ChronoRevolutionFrancaise.htm
http://chevaliersduweb.com/HISTOIRES/REVOLUTION/Introduction/introduction.html
http://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:R%C3%A9volution_fran%C3%A7aise
http://fr.wikipedia.org/wiki/R%c3%a9volution_fran%c3%a7aise
http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article168
http://les.guillotines.free.fr/
http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Loi_vot%C3%A9e_sous_la_R%C3%A9volution_fran%C3%A7aise
http://fr.wikisource.org/wiki/Histoire_de_France_(Jacques_Bainville)/Chapitre_XV
http://www.larousse.fr/archives/histoire_de_france/page/232
http://fr.wikisource.org/wiki/Constitution_du_4_septembre_1791
http://www.assemblee-nationale.fr/connaissance/archives/PV_087/index.htm
Geen opmerkingen:
Een reactie posten