La Révolution Française (deel 9 : la Convention Girondine - proces van Louis XVI )

In deel 9 vertellen we het verhaal het proces en de terechtstelling van Louis Capet, zoals hij tijdens het proces genoemd wordt. Het proces wordt gevoerd door de Convention nationale, de derde wetgevende vergadering sinds het begin van de Revolutie.

De Franse Revolutie - Index -
http://dirkdrubbel.blogspot.com/2011/12/la-revolution-francaise-index.html



La Convention

- Op 10 augustus 1792, na de inname van de Tuileries, besliste de Assemblée législative dat het beter was beroep te doen op de soevereiniteit van het volk en een Convention nationale te laten verkiezen bij algemeen stemrecht (*).
(*) Alle mannen vanaf de leeftijd van 21 jaar, minimum  1 jaar verblijvend in Frankrijk en levend van hun arbeid hebben stemrecht. Op slag steeg het aantal kiesgerechtigden van 4 naar 7 miljoen.
http://www.assemblee-nationale.fr/histoire/suffrage_universel/suffrage-1789.asp#chronologie

- Op 11 augustus 1792 richt de Commune insurrectionnelle in de sections een comité de surveillance op die de politiecommissarissen vervangt.

Salle du Manège

- De verkiezingen van de Convention nationale hadden plaats tijdens de woelige septemberdagen van 1792. Onder druk van de extremisten namen maar 10% van de kiesgerechtigden deel aan de verkiezing.(*)
(*)In verschillende departementen werd er publiek gestemd met luide stem en was de stemming allesbehalve geheim. Bendes waarden rond de stembureaus ... allerlei toestanden die de bourgeois weghielden van de verkiezing.
De Commune publiceerde bovendien lijsten van royalisten die moesten uitgesloten worden voor de stemming.



- De eerste zitting van de Convention had plaats in een grote zaal van de Tuileries, op 20 september 1792 onder voorzitterschap (*) van Pétion.
(*)Het voorzitterschap gold voor een periode van 2 weken ( une quinzaine) 

- Op 21 september 1792 neemt de Convention haar intrek in de salle du Manège waar die dag de bevoegdheden van de Assemblée Législative naar de Convention nationale plechtig worden overgedragen.

 In de aanvangsdagen worden unaniem enkele beslissingen genomen  :

- Op 20 september 1792 wordt, op voorstel van Danton, de eigendom geplaatst onder bescherming van de natie.

Jean-Marie Collot d'Herbois
(1749-1796)

- Dezelfde dag wordt, op aangeven van de dramaturg  Collot d´Herbois, het koningschap afgeschaft.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Marie_Collot_d'Herbois

Billaud-Varenne

- Op 21 september 1792 wordt beslist dat alle officiële publieke documenten worden 
gedateerd met l´an 1 de la République en dit op aangeven van de advocaat Billaud-Varenne.

http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques-Nicolas_Billaud-Varenne
http://fr.wikipedia.org/wiki/Calendrier_r%C3%A9publicain
http://nl.wikipedia.org/wiki/Franse_republikeinse_kalender

Georges Couthon
(1755-1794)

- Op 25 september 1792 aanvaardt de Assemblée, op voorstel van de advocaat Couthon, het devies "la République est une et indivisible"
http://fr.wikipedia.org/wiki/Georges_Couthon












- De Convention telde 749 leden en bestond uit 3 groepen :

Brissot
(1754-1793)

- Girondins (160),waarvan de kern van 60 députés was gevormd in 1791 door vertegenwoordigers uit de Gironde rond Brissot , groepeerden de notabelen uit de provincies.
Het is de vroegere linkerzijde, overtuigd republikeins, antiklerikaal, democratisch, met respect voor de wet  en voorstander van een sterke overheid. Ze zijn tegenstander van staatsinterventie op het gebied van productie en handel. Ze zijn aanhangers van de "loi le Chapelier" (*) en hebben de tendens protestacties van het volk tegen de armoede te interpreteren als een oproer tegen de gevestigde orde. Ze streefden naar meer zeggenschap voor de départements tegen de commune  insurrectionnelle  en de clubs in Parijs die ze te extremistisch vinden. Het is echter geen homogene groep die zowel republikeinen als vroegere voorstanders van een constitutionele monarchie herbergt.
Ze zetelen op de lager gelegen banken aan de rechterzijde van de Salle du Manège .
De voornaamste figuren zijn Brissot, Pétion,Vergniaud, Gensonné, Barbaroux, Isnard, Roland, Guadet, Condorcet, Buzot, Lanjuinais ...
(*) de ´´ loi le Chapelier´´ van 14 juni 1791 verbood arbeiders, ambachtslui en landbouwers zich te verenigen.

http://fr.wikipedia.org/wiki/Vergniaud
http://fr.wikipedia.org/wiki/Armand_Gensonn%C3%A9
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_Jean_Marie_Barbaroux
http://fr.wikipedia.org/wiki/Maximin_Isnard
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Marie_Roland_de_La_Plati%C3%A8re
http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89lie_Guadet
http://fr.wikipedia.org/wiki/Nicolas_de_Condorcet
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Buzot
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Pierre_Brissot
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Denis_Lanjuinais
http://fr.wikipedia.org/wiki/J%C3%A9r%C3%B4me_P%C3%A9tion_de_Villeneuve

Saint-Just
(1767-1794)

- Montagnards (200)  streven ernaar om van Parijs het machtscentrum van Frankrijk te maken en steunen de commune insurrectionnelle. Ze staan dichter bij het gewone volk .
Ze eisen naast gelijkheid in rechten bovendien sociale gelijkheid m.a.w. een herverdeling van de rijkdom. In het belang van het volk aarzelen ze niet om over te gaan tot uitzonderingsmaatregelen  en een dictatoriaal regime. De natie staat centraal zodanig dat ze de Nation beschouwen als de echte eigenaar van de grond . Ze zijn fanatieke republikeinen en voorstanders om een oorlog te ontketenen tegen de Europese vorstendommen. Ook binnen deze groep zijn er uiteenlopende strekkingen, waarbij de extremisten na verloop van tijd meer en meer aan invloed winnen.  

Ze zetelen op de hoger gelegen banken, de Montagne, in de salle du Manège.
De voornaamste figuren zijn Danton, Robespierre, Marat, Desmoulins, Saint-Just, Fabre d´Eglantine,Collot d´Herbois, Couthon, Billaud-Varenne,Tallien en Philippe Egalité, alias Philippe duc d´Orleans  ...

http://fr.wikipedia.org/wiki/Danton
http://fr.wikipedia.org/wiki/Robespierre
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_Marat
http://fr.wikipedia.org/wiki/Camille_Desmoulins
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis_Antoine_de_Saint-Just
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fabre_d%27%C3%89glantine
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Marie_Collot_d%27Herbois
http://fr.wikipedia.org/wiki/Couthon
http://fr.wikipedia.org/wiki/Billaud-Varenne
http://fr.wikipedia.org/wiki/Tallien
http://fr.wikipedia.org/wiki/Philippe-%C3%89galit%C3%A9

Lazare Carnot
(1753-1823)

- Le Marais (389) ook la Plaine genoemd is de groep die, naargelang het onderwerp, de kant kiest van de Girondins of de Montagnards.
Ze bezetten de laagst gelegen banken in de salle du Manège.
De voornaamste figuren zij Hérault de Séchelles, Carnot, Sieyès, Barère ...








http://fr.wikipedia.org/wiki/H%C3%A9rault_de_S%C3%A9chelles
http://fr.wikipedia.org/wiki/Siey%C3%A8s
http://fr.wikipedia.org/wiki/Lazare_Nicolas_Marguerite_Carnot
http://fr.wikipedia.org/wiki/Bar%C3%A8re

De comités

Comité de sûreté générale

Fabre d'Eglantine

- Het comité de surveillance dat op 25 november 1791 onder de Législative was opgericht werd na de gebeurtenissen van 10 augustus 1792 het comité de sûreté générale genoemd.
Het werd op 2 oktober 1792 gereorganiseerd en had tot taak de contrarevolutionairen voor het tribunal révolutionnaire te brengen, een uitzonderingsrechtbank die werd opgericht op 17 augustus 1792.
Het aantal leden van dit comité varieerde voortdurend met als meest bekende Fabre d´Églantine.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Comit%C3%A9_de_s%C3%BBret%C3%A9_g%C3%A9n%C3%A9rale
http://fr.wikipedia.org/wiki/Tribunal_r%C3%A9volutionnaire
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fabre_d%27%C3%89glantine




Comité de défense générale

Armand de Kersaint

- Het comité de défense générale werd op 1 januari 1793 opgericht, op voorstel van de Kersaint aan de Convention, naar aanleiding van zijn rapport betreffende de militaire organisatie van Engeland. Het comité had als taak de militaire operaties en het diplomatieke overleg coördineren. De werking ervan verliep niet vlot wegens conflicten met de ministers. Het comité telde 24 leden met een meerderheid aan Girondins met o.a. de Kersaint, Brissot, Dubois de Crancé... .  Het comité mondde op 25 maart 1793 uit in het comité de salut public. 
http://fr.wikipedia.org/wiki/Comit%C3%A9_de_d%C3%A9fense_g%C3%A9n%C3%A9rale
http://fr.wikipedia.org/wiki/Armand_de_Kersaint

http://fr.wikipedia.org/wiki/Edmond_Louis_Alexis_Dubois_de_Cranc%C3%A9



Comité de salut public.

 - In maart 1793 heerst er in Parijs onrust, nog aangewakkerd door de "enragés" (*), wegens enerzijds de ongunstige ontwikkeling van de oorlog met Oostenrijk en anderzijds de moeilijke economische toestand . Barère, één van de leiders van de Plaine, stelt op 18 maart 1793 de Convention voor een Comité de salut public op te richten met als bevoegdheid toezicht uit te oefenen op zowel de werking van de conseil exécutif provisoire als op de ministers, de generaals en de diplomaten.

Eugène Delacroix

- Op 25 maart 1793 wordt het voorstel Barère gestemd.
Aanvankelijk bestaat het Comité de salut public uit 24 leden maar vanaf 4 april 1793 wordt het, op vraag van de Girondin Isnard, beperkt tot 9 leden en dit om de besluitvorming te versnellen. 
Danton, Cambon,Robespierre, Saint-Just,Lindet, Collot d´Herbois, Couthon, Barère, Billaud-Varenne, Hérault de Séchelles, Delacroix e.a. waren ooit lid van het Comité.

http://fr.wikipedia.org/wiki/Comit%C3%A9_de_salut_public
http://fr.wikipedia.org/wiki/Bertrand_Bar%C3%A8re
http://fr.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A8ne_Delacroix
http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre-Joseph_Cambon
http://fr.wikipedia.org/wiki/Robert_Lindet
http://fr.wikipedia.org/wiki/Maximin_Isnard

(*) ´´Enragés´´ is een groep radicale revolutionairen die zich situeren links van de Montagnards en die geleid werden door een priester Jacques Roux. Ze eisen naast gelijke rechten ook een sociale gelijkheid. Zo eisen ze taxaties bij de rijken.

http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Roux


De Girondins

- Tot december 1792 zullen de Girondins het debat beheersen en vallen geregeld de Montagnards aan.

* Op 25 september 1792 wordt Robespierre een hang naar dictatuur verweten door Lasource en Barbaroux.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Marc_David_Lasource

Jean Baptiste Louvet

* Op 29 oktober 1792 wordt Robespierre door Louvet aangeklaagd niets gedaan te hebben om de wetteloosheid te stoppen en zelfs de wetsgang van de Assemblée te hebben belemmerd tijdens de septembermoorden.   
´´ Robespierre, je t´accuse´´
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Louvet_de_Couvray







* Lasource werpt op dat de invloed van Parijs beperkt moet worden tot 1/83 deel zoals elk departement.

* De Girondins willen dat  Robespierre en Marat aangeklaagd worden de aanstokers te zijn van de septembermoorden .

* Op 10 oktober 1792 wordt Danton, die zijn ministerpost heeft ingeruild voor député in de Convention, door Brissot aangeklaagd geen boekhouding van zijn ministerie te kunnen voorleggen. Danton slaagt erin er zich uit te praten, wel met de hulp van de andere ministers van de conseil exécutif provisoire met name Monge, Lebrun en Clavière, maar zijn prestige is aangetast.

- De Conseil exécutif wordt na het ontslag van Danton herschikt. Garat wordt minister van justitie en Pache wordt minister van oorlog.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Dominique-Joseph_Garat
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Nicolas_Pache

Pierre Gaspard Chaumette

- Wanneer eind 1792 Pétion ontslag neemt als maire de Paris om te zetelen als député in de Convention, wordt Chambon, een vriend van Brissot, tegen zijn zin maire de Paris. Er gaan nu twee belangrijke posten naar Montagnards : Chaumette wordt procureur syndic (*) en Hébert wordt zijn substitut. De macht is stilaan aan het verschuiven naar de Montagnards.
(*)De procureur syndic verpersoonlijkt de uitvoerende macht op het niveau van het departement of de section.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Nicolas_Chambon
http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre-Gaspard_Chaumette
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques-Ren%C3%A9_H%C3%A9bert

Abbé Grégoire

- De bisschop abbé Grégoire een man uit de Marais wordt voorzitter van de Convention.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Henri_Gr%C3%A9goire












*** Door hun vijandigheid tegenover Parijs ontglipt de uitvoerende macht in Parijs aan de Girondins en mede daardoor missen ze een draagvlak in een gecentraliseerd land als Frankrijk. Ze willen in feite van Frankrijk een conglomeraat van regionale republieken maken.


De oorlog tijdens de Convention

- Na de slag van Valmy stelt Dumouriez de Convention voor om de Zuidelijke Nederlanden in te palmen, waarop de Conseil exécutif zijn voorstel aanvaardt.

Marquis de Montesquiou

- In september 1792 neemt Montesquiou, generaal in het Armée du midi, het hertogdom Savoie in en oefent druk uit op de bevolking om de annexatie met Frankrijk te vragen.
Truguet, commandant van de vloot in de middellandse zee bombardeert Nice en Anselme, commandant van het Armée du midi neemt op 29 september 1792  het graafschap Nice in.
Het armée du Rhin, onder het bevel van de Custine neemt in oktober 1792 Speyer, Worms en Mainz in.

http://fr.wikipedia.org/wiki/Anne-Pierre_de_Montesquiou-F%C3%A9zensac

http://fr.wikipedia.org/wiki/Truguet
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Bernard_d%27Anselme


Het Armée du Nord , onder bevel van Dumouriez, verslaat op 6 november 1792 , dankzij een numeriek overwicht, de Oostenrijkers te Jemmapes en bezet de Zuidelijke Nederlanden. De steden Brussel, Mechelen, Leuven, Luik, Gent, Namen openen spontaan hun poorten en verwelkomen de Fransen. Antwerpen geeft zich over na een beleg van vier dagen.

Adam de Custine

- Dumouriez en de Custine verzuimen evenwel de aftocht van de troepen van von Braunschweig te verhinderen en ze de genadeslag toe te brengen.

Bas-reliëf van de slag te Jemmapes
op de Arc de triomphe

http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article170
http://fr.wikipedia.org/wiki/Dumouriez
http://fr.wikipedia.org/wiki/Adam_Philippe_de_Custine

Jean-Marie Roland

- Na de militaire successen stelt zich de vraag ofwel door gaan met de veroveringen of te onderhandelen, de revolutionaire gedachte over te brengen of de bestaande toestand te respecteren, de veroverde gebieden te beschermen of ze te annexeren.
Clavière, minister van financiën, beseft dat de kosten van het leger zwaar wegen op de schatkist en wil dat de vijand de kosten betaalt.
Roland, minister van binnenlandse zaken, wil de militairen ver weg houden van Parijs omdat hij vreest dat de ze bij  hun terugkeer wel eens de macht zouden kunnen grijpen.
http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tienne_Clavi%C3%A8re
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Marie_Roland_de_La_Plati%C3%A8re


- Robespierre verkiest de militaire veroveringen te beperken. Marat en Danton daarentegen willen doorgaan en overal in Europa een nieuwe maatschappelijke orde vestigen.

Révellière-Répeaux

- Op 19 november 1792 stemt de Convention een tekst, in bedreigende bewoordingen voor de monarchieën in Europa, van de hand van la Révellière-Lépeaux :
"La Convention nationale déclare au nom de la nation française qu´elle accordera fraternité et secours à tous les peuples qui voudront recouvrer leur liberté " 

http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis-Marie_de_La_R%C3%A9velli%C3%A8re-L%C3%A9peaux

************************************************************************
Er worden door diverse instanties commissaires benoemd.

- De Convention benoemt commissaires met als taak toezicht te houden op de gedragingen van de troepen in de bezette gebieden . Cusset, Danton en Delacroix zijn de bekendsten.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Joseph-Marie_Cusset


- De Conseil exécutif benoemde ook commissaires met als taak ´"beschermend toezicht" te houden op de administratie, de inbeslagname van kerkelijke goederen, de opeisingen, ...

Over het werk van de commissaires is er volgens historicus Gaxotte weinig goeds te melden en blinken ze vooral uit in machtsmisbruik en zelfverrijking.

*************************************************************************

- Het decreet van 15 december 1792 bepaalt, op vraag van Cambon, lid van de Montagne, dat hulp van Frankrijk impliceert dat die naties zich onderwerpen aan de wetten van de revolutie hetgeen inhoudt dat de plaatselijke autoriteiten hun macht verliezen.
- Daarna volgen decreten waar onomwonden voor de annexatie wordt beslist o.a. de Zuidelijke Nederlanden, het gebied tussen de Moezel en de Rhijn ... 
http://acteursrevolution.unblog.fr/cambon/


Proces van Louis XVI

Film : Le procès de Louis XVI
http://www.youtube.com/watch?v=_TMlDULO0pY&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=-HqxopORPP4&feature=relmfu

- De Montagnards willen een signaal geven dat er een definitieve en onomkeerbare breuk is met het verleden en eisen het proces van Louis Capet.
- De Girondins daarentegen trachten het proces van Louis XVI uit te stellen, enerzijds omdat nogal wat leden voorstander waren van een monarchie constitutionnelle anderzijds uit bezorgdheid om de jonge republiek te laten erkennen door de Europese mogendheden.
Uiteindelijk geven de Girondins toe deels uit angst als minder goede republikeinen aanzien te worden dan de Montagnards.

prijsofferte voor
l´armoire de fer

- Op 20 november 1792 onthult slotenmaker Gamain dat er zich in de Tuileries een geheime, in de muur ingebouwde, koffer bevindt : "l´armoire de fer". Wanneer deze koffer geopend wordt in het bijzijn van enkel Roland,(*) minister van Binnenlandse zaken, blijkt hij  compromitterende documenten te bevatten o.a. briefwisseling met Europese mogendheden, briefwisseling met Mirabeau, la Fayette, Dumouriez alsook uitgavestaten(**) aan leden van clubs o.a. Danton.
(*)Er wordt aangenomen dat Roland bezwarende documenten voor Danton en gecompromitteerde Girondins heeft laten verdwijnen.
(**) o.a. naar aanleiding van de vlucht van Louis XVI naar Varennes op 20 juni 1791, werden leden van de clubs benaderd om de vlucht voor te stellen als een ontvoering. 
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Gamain

- Het proces is nu onafwendbaar. Robespierre en Saint-Just eisen de doodstraf zonder proces, maar op 4 december 1792 doet Pétion de Convention beslissen het proces van Louis XVI te voeren.

´´ La Convention déclare que Louis XVI sera jugé et jugé par elle ´´

Robert lindet

 - De Montagnard Lindet krijg de opdracht de tenlastelegging te formuleren. Marat verkrijgt dat de stemming zal gebeuren bij naamafroeping. 
http://fr.wikipedia.org/wiki/Robert_Lindet


*****************************************************************************
Ondertussen verblijven Louis XVI en Marie-Antoinette met Elisabeth de France, zus van de koning en hun kinderen Madame royale Marie-Thérèse de France en de dauphin Louis XVII de France in de Temple.

Gezondheidsbulletin
van Louis XVI

-Ze beschikken over twee gemeubelde verdiepingen en de koning beschikt over een kamerknecht, Cléry .
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Cl%C3%A9ry


-Louis XVI leest veel en verzorgt ook het onderwijs van de dauphin. Marie Antoinette en haar dochter verzorgen het huishouden terwijl Elisabeth zich verdiept in godsdienstige lectuur.
- Clery krijgt informatie over de gebeurtenissen buiten via een dienstbode Turgy die hem geschreven briefjes toestopt en via een dagbladverkoper die hem van buitenaf de laatste berichten toeroept.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis-Fran%C3%A7ois_Turgy

- Elke dag komt Santerre een inspectie houden. Na zekere tijd, als gevolg van geruchten over ontsnappingsplannen, worden papier, inkt en messen geconfisqueerd.

Louis-Charles de France
adauphin
(1785-1795)

- De dauphin verblijft tot 3 juli 1793 bij zijn moeder, maar komt dan onder de hoede  van schoenmaker Antoine Simon en zijn vrouw, die van hem een citoyen moeten maken.
 Men laat hem een verklaring van incest ondertekenen, verklaring die later zal gebruikt worden als aanklacht tijdens het proces van Marie-Antoinette.

Antoine Simon

- Wanneer Simon op 19 januari 1794 een andere opdracht krijgt, verblijft de negenjarige Louis gedurende 6 maanden alleen in een vochtige duistere kamer zonder bezoek, zonder hulp en zonder hygiëne. Als gevolg hiervan is het kind erg verzwakt, heeft schurft en lijdt het aan tuberculose. Na een lichte verbetering van zijn gezondheid overlijdt hij op 8 juni 1795 vermoedelijk aan de gevolgen van tuberculose.


http://fr.wikipedia.org/wiki/Antoine_Simon_(1736-1794)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis_XVII
******************************************************************************

- De aanklacht

Louis Capet tijdens de akte van
beschuldiging

- Op 11 december 1792 verschijnt Louis XVI voor de Assemblée om de akte van beschuldiging te aanhoren. De voorzitter Barère richt zich tot de koning met de woorden " Louis la nation française vous accuse" en laat de akte, bestaande uit 33 aanklachten, voorlezen met o.a. de volgende aanklachten  
http://fr.wikipedia.org/wiki/Bar%C3%A8re




* Gepoogd te hebben om de bijeenroeping van de Etats Généraux te verhinderen. ( mei 1789)
* Troepen te hebben verzameld tegen de inwoners van Parijs. ( juli 1789)
* De tricolore cocarde te hebben laten vertrappelen. (oktober 1789)
* De eed van trouw aan de Constitution, afgelegd tijdens het feest van de Fédération op 14 juli 1790, te hebben geschonden.
* Grote sommen geld te hebben besteed om een contrarevolutie op gang te brengen o.a. met de hulp van Mirabeau.
* Verantwoordelijk te zijn voor de schietpartij op het champ de Mars op 17 juli 1791
* Een overeenkomst te hebben gesloten met de keizer van Oostenrijk en de koning van Pruisen om de monarchie te herstellen.
* Het verdrag van Pilnitz van 24 juli 1792 niet tijdig openbaar te hebben gemaakt. 
* Mede oorzaak te zijn van de gebeurtenissen op 10 augustus 1792.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Proces_de_Louis_XVI

-  Bij de ondervraging door Barère beroept Louis XVI zich meermaals op de toen geldende wetten m.a.w. zaken van vóór de Constitution konden eigenlijk niet beoordeeld worden zich beroepend op wetten van die Constitution en zaken van na de Constitution vallen, wegens de toen gestemde wetgeving, onder de verantwoordelijkheid van de ministers.

- Louis XVI gedraagt zich gelaten behalve bij de beschuldiging te hebben laten schieten op de mensen op 17 juli 1791 tijdens de manifestatie op het champ de Mars.
Wanneer hem bewijsstukken worden voorgelegd beweert hij zijn handtekening niet te herkennen of het zich niet te herinneren. Wanneer hij beweert niets af te weten van het bestaan van l´armoire de fer, komt dit uiteraard zeer ongeloofwaardig over. 
http://books.google.fr/books?id=ypMTAAAAQAAJ&pg=PA55#v=onepage&q&f=false  ( pagina 60 e.v.)

- Na afloop van de ondervraging vraagt Louis XVI dat hij de akte van beschuldiging en de daarbij horende stukken overhandigd krijgt (*) en de toelating een advocaat te kiezen.
(*)Volgens de geldende gebruiken werden de stukken wel vooraf aan de beschuldigde overhandigd. 

Raymond de Sèze

- Louis XVI kiest Target, een gewezen député van de Tiers en Tronchet als zijn  advocaten. Wanneer Target weigert bieden oud minister Malesherbes en de gerenommeerde de Sèze zich aan om hem bij te staan.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Guy-Jean-Baptiste_Target
http://fr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Denis_Tronchet
http://fr.wikipedia.org/wiki/Chr%C3%A9tien_Guillaume_de_Lamoignon_de_Malesherbes
http://fr.wikipedia.org/wiki/Raymond_de_S%C3%A8ze


- Het pleidooi

- Op 25 december 1792 maakt Louis XVI zijn testament waarin hij enerzijds vergeving vraagt aan hen die hij heeft beledigd en anderzijds zijn vijanden vergiffenis schenkt.
Zijn zoon bezweert hij alle haat of wrok te vergeten mocht hij ´´ avoir le malheur de devenir roi´´.

- Op 26 december 1792 verschijnt Louis Capet opnieuw voor de Convention, onder voorzitterschap van Defermon.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Defermon

- Louis XVI legt een verklaring af waarbij hij zwaar tilt aan de beschuldiging medeverantwoordelijk te zijn aan het bloedbad aangericht op 10 augustus 1792
http://books.google.fr/books?id=cbkBAAAAYAAJ&pg=PA254#v=onepage&q&f=false

Brief van de advocaten
aan de Convention

- Het pleidooi van de Sèze is handig en pathetisch, maar heeft geen effect op de Assemblée, waar het oordeel reeds is gevormd. Hij weerlegt de beschuldigingen, beroept zich op de thesis van onschendbaarheid, klaagt aan dat de aanklagers en de rechters dezelfde personen zijn, hij vraagt een geheime stemming ... en spreekt de beroemde woorden :
(...) je cherche en vous de juges, et je ne trouve que des accusateurs (...)

http://books.google.fr/books?id=-pdBAAAAcAAJ&pg=RA5-PA23&dq=%22Citoyens+repr%C3%A9sentants+de+la+Nation,++il+est+donc+enfin+arriv%C3%A9+ce+moment+o%C3%B9+Louis%22&hl=fr&ei=D7A5TYHeDJGp8QPtn-CfCA&sa=X&oi=false#v=onepage&q=%22Citoyens%20repr%C3%A9sentants%20de%20la%20Nation%2C%20%20il%20est%20donc%20enfin%20arriv%C3%A9%20ce%20moment%20o%C3%B9%20Louis%22&f=false

- De beraadslaging

Na het vertrek van Louis XVI ontstaat een debat onder de députés :

- Duhem vraagt onmiddellijke uitspraak over de strafmaat.

Lanjuinais

- Lanjuinais vraagt annulering van de procedure omdat de Convention aanklager en rechter is en wordt hierbij bijgestaan door de bisschop Fauchet .

Billaud Varenne

- De Montagnards Billaud-Varenne,Desmoulins en Thuriot vallen de voorzitter Defermon aan te welwillend geweest te zijn voor Louis XVI tijdens de ondervraging.

Saint-Just

-De volgende dagen volgen er hatelijke tussenkomsten van Saint-Just die de doodstraf eist.

Etienne stellen, op 27 december 1792, voor het oordeel te laten afhangen van een volksraadpleging.

Robespierre

- Op dat ogenblik komt Robespierre tussen die aanvoert dat een volksraadpleging de Revolutie op zich in vraag stelt en kan leiden naar een burgeroorlog. Het is een argument die indruk maakt op de Assemblée.











- Vergniaud, bijgestaan door Brissot en Gensonné, voert nog aan dat alleen het volk de 
onschendbaarheid van een koning kan afnemen.

Armand Gensonné

- Gensonné houdt een vlammende redevoering en pakt Marat aan, persifleert Robespierre en betitelt de Montagnards als ´´ faux admirateurs de la liberté `` en als "d´oies du Capitole"










 - Ondanks nog tussenkomsten van de Montagnards Dubois-Crancé, Jean Bon Saint-André en Carra, neigt de Assemblée de zaak uit handen te geven.

- Lebrun-Tondu, minister van buitenlandse zaken en Girondin, tracht de Convention ook in die zin te beïnvloeden met de melding dat Spanje aandringt op clementie. 

Barère

- Het is tenslotte Barère die op 4 januari 1793 als laatste pleit tegen de volksraadpleging met het argument dat een maatregel voor het algemeen welzijn niet het onderwerp hoeft te zijn van een volksraadpleging.

- De debatten worden uiteindelijk gesloten en er wordt afgesproken dat de stemming over de schuldvraag zal plaatsvinden op 14 januari 1793.





http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre_Joseph_Duhem
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Denis_Lanjuinais
http://fr.wikipedia.org/wiki/Claude_Fauchet_(1744-1793)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Alexis_Thuriot
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Salles
http://fr.wikipedia.org/wiki/Rabaud-Saint-%C3%89tienne
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Bon_Saint-Andr%C3%A9
http://fr.wikipedia.org/wiki/Edmond_Louis_Alexis_Dubois_de_Cranc%C3%A9
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Louis_Carra
http://fr.wikipedia.org/wiki/Lebrun-Tondu


- Het Oordeel

- Op 14 januari 1793 zijn de tribunes nokvol met toehoorders.

- Boyer-Fonfrède stelt voor om 3 vragen te laten beantwoorden :

vraag 1:  Is Louis schuldig aan samenzwering tegen de staat?
vraag 2:  Wordt het oordeel, hoe het ook is, aan het volk voorgelegd ter ratificatie?
vraag 3:  Wat is de strafmaat?
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Boyer-Fonfr%C3%A8de

- Op 15 januari 1793 heeft de stemming plaats over vraag 1.
Een quasi meerderheid van 683 leden stemt affirmatief (*).
Vergniaud, die de Convention voorzit, leest het verdict voor: 
« Au nom du peuple français, la Convention nationale déclare Louis Capet coupable de conspiration contre la liberté de la nation et d'attentat contre la sûreté générale de l'Etat. »
(*) Slechts 687 députés waren aanwezig waarvan 3 zich onthielden.  

- Het antwoord op vraag 2 is voor de Girondins de laatste kans on Louis XVI van de guillotine te redden.
De Montagnards zijn eensgezind in tegenstelling tot de Girondins. 
Verschillende leden zoals Condorcet, Isnard en Ducos stemmen tegen,anderen zoals Vergniaud, Buzot, Brissot, Lanjuinais, Guadet, Barbaroux en Louvet stemmen vóór.
- Van de 711 députés die hun stem hebben uitgebracht, hebben 424 negatief geantwoord, dus het oordeel wordt niet voorgelegd aan het volk. 
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Ducos

Stanislas Maillard

- Op 16 januari 1793 moet het antwoord gegeven worden op de kapitale vraag 3.
Reeds vroeg in de morgen verzamelt zich een menigte aan de salle du Manège. Gewapende sans-culottes, aanhangers van Maillard, Fournier l´Américain, Théroigne de Méricourt en Saint-Huruge aplaudiseren de aankomende députés van de Montagnards en intimideren en bedreigen de aankomende députés  van de Girondins en de Marais.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Stanislas-Marie_Maillard
http://fr.wikipedia.org/wiki/Claude_Fournier_l'Am%C3%A9ricain
http://fr.wikipedia.org/wiki/Anne-Jos%C3%A8phe_Th%C3%A9roigne_de_M%C3%A9ricourt  
http://fr.wikipedia.org/wiki/Victor_Am%C3%A9d%C3%A9e_de_La_Fage

- De tribunes zijn gevuld zowel met vrienden van députés als met het gewone volk. Bijna gans de dag verloopt onder eerder zinloze discussies. Het is reeds tegen de avond wanneer Danton vraagt dat de Convention zich in één ruk uitspreekt over het lot van Louis Capet.
 - Wanneer Lehardy vraagt welke meerderheid vereist is en Lanjuinais aanstuurt op een tweederde meerderheid, laat Danton door de Convention aannemen dat een  meerderheid van één stem voldoende is.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre_Lehardy

- De stemming vangt aan om 8 uur ´s avonds. De eerste député die moet stemmen is Mailhe. (*) Hij stemt voor de doodstraf maar roept tegelijk de vraag op van de doodstraf met uitstel i.e. "la mort avec sursis".
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Baptiste_Mailhe

(*) Mailhe werpt op dat de Convention zou moeten onderzoeken of het niet correcter zou zijn om bij de stemming de optie te voorzien zich ook uit te spreken over de mogelijkheid het tijdstip van de executie ofwel te bespoedigen ofwel uit te stellen. Dit amendement werd door de Montagnards geïnterpreteerd als een manoeuvre om Louis Capet te redden. Verschillende Girondins gebruikten die mogelijkheid bij de stemming.

- de Kersaint stemt voor opsluiting en évêque Fauchet spreekt zich uit voor verbanning.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Armand_de_Kersaint
http://fr.wikipedia.org/wiki/Claude_Fauchet_(1744-1793)

Vergniaud
(1753-1793)

- Het is duidelijk dat, vermits de Montagnards in blok de doodstraf zullen vragen, het eindresultaat zal bepaald worden door de Marais en de Girondins.
Wanneer Vergniaud, één van de leiders van de Girondins, van wie verwacht werd dat hij zou stemmen voor gevangenis of verbanning, zich uitspreekt voor de doodstraf met uitstel is het in feite de genadeslag voor Louis XVI, omdat na zijn stem veel Girondins, die nog niet beslist hadden, zijn voorbeeld volgen.

- De Montagnards, met Lepeletier als hevigste, gaan de tribunes langs om de weifelaars te intimideren .
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis-Michel_Lepeletier_de_Saint-Fargeau

- Robespierre komt aan de beurt tijdens de nacht van 16 op 17 januari 1793  en houdt  bijna een requisitoir dat hij besluit met de woorden : «je vote pour la mort. »

- Danton :
``On ne compose pas avec les tyrans, on ne les frappe qu'à la tête... Je vote la mort du tyran.``

- Barère imiteert Danton en abbé Sieyès,(*) behorend tot de Marais  :"La mort".

http://acteursrevolution.unblog.fr/sieyes/

(*) Sieyès werd, wegens zijn achterbaksheid, door Robespierre ´´ la taupe´´ genoemd.
Robespierre ging de geschiedenis in als ´´l´incorruptible´´

- Marat (*),Collot d´Herbois en Billaud-Varenne :" la mort dans les vingt-quatre heures".
(*) Marat toonde zich wel een «legalist», zo wou hij de aanklachten van vóór de amnestie van 
 3 september 1791 laten vallen .


- Saint-Just, Carnot, Lindet, Desmoulins ... :  "La mort".

- Philippe-Égalité, de enige van wie zelfs de Montagnards zouden aanvaard hebben dat hij zou stemmen voor uitstel, stemt voor de doodstraf: "Uniquement préoccupé de mon devoir, convaincu que tous ceux qui ont attenté ou qui par la suite à la souveraineté du peuple méritent mort, je vote pour la mort! »

- De bende die nog steeds is samengetroept aan de salle du Manège scandeert nog " la mort", maar in Parijs heerst toch ook een zeker mededogen voor Louis Capet.

- Op 17 januari 1793 om 8 uur ´s avonds is de stemming afgelopen. Vergniaud, als voorzitter leest het verdict : Op 721 stemmen waren er 366 stemmen voor de doodstraf zonder uitstel.(*)
´´La majorité absolue est de trois cent soixante et une voix, à raison des députés absents ou qui se sont récusés. Trois cent soixante-six ont voté pour la mort. Je déclare donc, au nom de la Convention nationale, que la peine qu'elle prononce contre Louis Capet est la mort.´´

(*) Volgens historicus Gaxotte was de uitslag als volgt : op 721 stemmen
      361 la mort en 361 tegen de doodstraf, waarvan 26 la mort avec réserves.
      De 26 werden bij de 361 bijgeteld m.a.w. 387.

      Een andere bron geeft als uitslag : op 721 stemmen
      361 la mort, 26 la mort avec avec réserves, 2 voor de galeien, 286 voor verbanning of opsluiting.

- Na de uitspraak vragen de verdedigers het woord. de Sèze tekent beroep aan en Tronchet voert aan dat in criminele feiten een tweederdemeerderheid vereist is. Malesherbes is te ontroerd om te spreken.
Na een korte beraadslaging wordt het verzoek verworpen.

- De Convention heft de zitting op die 37 uren heeft geduurd.

- Wanneer de advocaten  op 18 januari 1793 het verdict gaan melden aan Louis XVI, zou hij geantwoord hebben : `´Je suis prêt à mourir pour mon peuple``
Wanneer Malesherbes oppert dat getrouwen hem willen redden werd dit door Louis XVI afgewezen : ``Je leur défends, je ne leur pardonnerais pas s'il y avait une goutte de sang versée pour moi``

- Op 19 januari 1793 zetten Brissot en Buzot het amendement Mailhe en de"mort avec sursis"op de agenda, maar het wordt verworpen met 380 tegenstemmen op 690 stemmen.

- Uit vrees voor een mogelijke ontsnappingspoging worden alle contacten tussen Louis XVI en zijn advocaten verboden. 
  
http://fr.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9sultat,_par_d%C3%A9partements,_du_scrutin_sur_les_quatre_questions_pos%C3%A9es_lors_du_proc%C3%A8s_de_Louis_XVI


*** Louis XVI werd ter dood veroordeeld met een kleine meerderheid. Het is duidelijk dat zonder de intimidaties en in geheime stemming de uitslag zonder twijfel anders zou zijn geweest. Het stemgedrag van Vergniaud en verschillende Girondins heeft ook bijgedragen aan de dood van Louis Capet ***


Terechtstelling van Louis XVI

http://fr.wikipedia.org/wiki/Ex%C3%A9cution_de_Louis_XVI

- Op 20 januari 1793 gaat Garat, de minister van justitie, naar de Temple om het vonnis te betekenen bij Louis XVI.Het is de secretaris van de Conseil exécutif, Grouvelle, die het vonnis voorleest.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Philippe-Antoine_Grouvelle

Brief van Louis Capet
Vraag tot uitstel

Louis XVI overhandigt een brief met drie vragen :
* Een uitstel van drie dagen om zich voor te bereiden op de dood.
* De toelating zijn familie te zien, waarvan hij sinds het begin van het proces gescheiden was.
* De biecht te mogen spreken bij abbé Edgeworth de Firmont, een buitenlandse priester die de eed niet had afgelegd.
Enkel op de twee laatste verzoeken wordt ingegaan.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Henri_Edgeworth_de_Firmont

- Louis XVI neemt afscheid van zijn familie (*)en laat abbé Edgewoth de Firmont de biecht afnemen. 

Cambaceres

(*) Een decreet van de Convention, op voorstel van Cambacérès, stipuleerde dat goed zou gezorgd worden voor de familie van de veroordeelde. De geschiedenis leert ons dat het enigszins anders is gelopen.
«nation française, aussi grande dans sa bienfaisance que rigoureuse dans sa justice, prendra soin de la famille du condamné et lui fera un sort convenable»
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Jacques-R%C3%A9gis_de_Cambac%C3%A9r%C3%A8s

Louis-Michel Lepeletier

- ´s avonds wordt Lepeletier, een hevige Montagnard door de Pâris, een gewezen lijfwacht van Louis XVI, neergestoken en gedood. Uit vrees voor een mogelijke samenzwering van royalisten verklaren de Convention nationale , de Commune insurrectionnelle  en de Conseil exécutif provisoir  zich permanent in zitting.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis-Michel_Lepeletier_de_Saint-Fargeau
http://fr.wikipedia.org/wiki/Philippe_Nicolas_Marie_de_P%C3%A2ris

- Op 21 januari 1793 om 08.00 h komen Santerre met gendarmes en vergezeld van twee commissarissen van de commune, Jacques Roux en Jean-Claude Bernard de veroordeelde  Louis XVI ophalen.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques_Roux
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jacques-Claude_Bernard

- Verontrust door de moord op Lepeletier heeft de Commune alle troepen van Parijs gemobiliseerd.(*)De straten, waarin de ramen gesloten blijven, zijn afgezet met gewapende soldaten.

(*) Tijdens de tocht naar het schavot zouden baron de Batz en enkele gentilhommes getracht hebben  in de wijk Bonne Nouvelle de menigte aan te sporen om Louis XVI te ontvoeren. Er zijn echter geen documenten hierover bewaard gebleven om dit te staven. Wel zouden er verschillende royalisten gedood zijn vlak vóór de passage van de koning.
http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_de_Batz



- De koets met Louis XVI en abbé Edgewoth de Firmont komt rond 10.00h aan op de place de la Révolution waar het schavot met de guillotine staat opgesteld.

- Louis XVI wordt de handen op de rug gebonden(*) en de haren afgeknipt. Wanneer hij het schavot bestijgt keert hij zich naar de menigte en roept uit : ´´ Français, je suis innocent, je pardonne aux auteurs de ma mort, je prie Dieu que le sang qui va être répandu ne retombe jamais sur la France ! Et vous, peuple infortuné...´´

(*) Louis XVI weigerde aanvankelijk de ultieme vernedering om geboeid te worden. Hij liet zich door  abbé Edgewoth de Firmont overhalen en werd uiteindelijk geboeid met een zakdoek.


- Baufranchet, adjudant van Santerre laat de trommels roffelen om hem te overstemmen.(*)
http://fr.wikipedia.org/wiki/Louis_Charles_Antoine_de_Beaufranchet

(*)Andere bronnen vermelden Général Berruyer als de man die het order gaf om de trommels te roffelen. Mede daardoor is men niet zeker over de woorden van Louis XVI
Louis XVI zou geroepen hebben : « Je désire que mon sang cimente le bonheur de la France. » en tijdens het tromgeroffel : « Je meurs innocent; je désire que le sang que vous allez répandre ne retombe pas sur la France. »
Volgens historicus Gaxotte zou hij tegen Sanson en zijn helpers gezegd hebben : ´´ Messieurs, je suis innocent dont on m´accuse. Je souhaite que mon sang puisse cimenter le bonheur des Français ´´ 

- Na zijn onthoofding toont de beul, Sanson, het hoofd van Louis XVI aan de menigte
http://fr.wikipedia.org/wiki/Charles-Henri_Sanson

PV van de executie.

- Het lijk van Louis XVI wordt op het kerkhof van la Madeleine in een met ongebluste kalk gevulde kist begraven. 

Reacties

- Marat schrijft in de ´´Journal de la République française´´, opvolger van ´´l´Ami du peuple´´: ´´ Il n´y a plus moyen de reculer ´´ 
- Cambon verklaart : ´´ nous venons enfin d´aborder dans l´île de la liberté et nous avons brûlé le vaisseau qui nous y a conduits´´
- Le Bas zegt het zo : ´´ Nous voilà lancés, les chemins sont rompus derrière nous, il faut aller de l´avant bon gré mal gré, et c´esr à présent tout ce qu´on peut dire: vivre libre ou mourir´´

http://fr.wikipedia.org/wiki/Jean-Paul_Marat
http://fr.wikipedia.org/wiki/Pierre_Joseph_Cambon
http://fr.wikipedia.org/wiki/Philippe-Fran%C3%A7ois-Joseph_Le_Bas

Besluit

- De Montagnards hebben een overwinning behaald op de Girondins
- De terechtstelling van Louis XVI is een " point of no return" in de geschiedenis van de Revolutie, zoals Marat schreef : ´´ Il n´y a plus moyen de reculer´´.
-  Het proces en de terechtstelling van Louis XVI en de behandeling van de dauphin is voor velen een misdaad, voor anderen het verdiende loon voor een tiran.

Bronnen:

Wereldgeschiedenis vol 10 (ISBN 978 90 776 8695 9)
Wereldgeschiedenis in beeld (ISBN 978 1 40548 167 0)
La Révolution Française - Pierre Gaxotte (ISBN 978 2 213 01564 4)
http://www.diagnopsy.com/Revolution/index.htm
http://www.histoire-france.net/epoque/revolution-francaise.html#lien1
http://www.histoire-fr.com/revolution_francaise.htm
http://home.nordnet.fr/~blatouche/revolution.html
http://revolution.1789.free.fr/page-1.htm
http://chrisagde.free.fr/histrevol/revolution.htm
http://www.cosmovisions.com/ChronoRevolutionFrancaise.htm
http://ariane-genealogie.net/france1/index/index_revolution.htm
http://acteursrevolution.unblog.fr/
http://fr.wikipedia.org/wiki/R%c3%a9volution_fran%c3%a7aise
http://www.histoire-en-ligne.com/spip.php?article168
http://fr.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:Loi_vot%C3%A9e_sous_la_R%C3%A9volution_fran%C3%A7aise
http://fr.wikisource.org/wiki/Histoire_de_France_(Jacques_Bainville)/Chapitre_XV
http://www2c.ac-lille.fr/bts-lettres/Ofiguresrevolution.htm