Dirk Drubbel: De weg naar Homo sapiens ( deel 13: de archaïsche Homo sapiens in Azië exc. China)

In deel 13 bekijken we de voornaamste vindplaatsen van de Homo sapiens in Azië. We zullen daarbij stoten op de ontdekking in de Qesem grot die niet strookt met het " Out of Africa " scenario. Het tijdstip waarop de Homo sapiens emigreerde uit Afrika blijkt minstens zo'n 50 Ka vroeger te liggen dan algemeen werd aangenomen of ontstond hij nog vroeger in Azië ?

De weg naar Homo sapiens - index
http://dirkdrubbel.blogspot.be/2014/08/de-weg-naar-homo-sapiens-index.html

Vindplaatsen van de archaïsche Homo sapiens

http://anthro.palomar.edu/homo2/mod_homo_4.htm
http://biologos.org/blog/archaic-homo-sapiens-in-east-asia-part-1
http://biologos.org/blog/archaic-homo-sapiens-in-east-asia-part-2

Eurazië

Skhul

Skhul grot

- De site is een spelonk in de helling van de Carmel berg in de Nahal Mearot canyon een 19 km ten zuiden van Haifa/Israël.

Theodore Mccown

- In jaren 1929 -1935 werden er opgravingen verricht door de paleoantropoloog Theodore Mccown.

http://knowledge.sagepub.com/view/anthropology/n587.xml
http://de.wikipedia.org/wiki/Theodore_D._McCown

- Er werden resten gevonden van 7 volwassen en 3 kinderen.
Er werden doorboorde schelpen gevonden die als kralen werden gedragen.

Skhul 5

Skhul 1

- In 1932 ontdekte Mccown de schedel (Skhul 5) van een individu dat begraven werd. De schedel vertoonde zowel moderne ( rond achterhoofd en hoog voorhoofd) als archaïsche (*) trekken ( iets uitgesproken wenkbrauwbogen en een zeker prognatisme van het aangezicht). De herseninhoud werd gemeten op ca. 1520 cc

- De laag (Layer B) waarin de resten werden gevonden werd met ESR gedateerd op 80-100 Ka en met Thermoluminescence op 100 - 134 Ka.

http://en.wikipedia.org/wiki/Skhul_and_Qafzeh_hominids
http://archaeology.about.com/od/skthroughsp/qt/Skhul-Cave-Israel.htm
http://australianmuseum.net.au/image/Skhul-5-skull-Homo-sapiens-side-view
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1234739/Skhul

Qafzeh

Qafzeh spelonk

- De site ie een spelonk in de Precipice Mountain nabij Nazareth/Israël

- De site werd onderzocht door de archeologen R.Neuville en Moshe Stekelis in de jaren 1930 en opnieuw in 1965 -1979 door de antropoloog Bernard Vandermeersch en de archeoloog Ofer Bar-Yosef.

Bernard Vandermeersch

Ofer Bar-Yosef

http://www.babelio.com/auteur/Bernard-Vandermeersch/239435
http://www.fas.harvard.edu/~anthro/baryosef/

- Er werden op het terras vóór de ingang van de grot menselijke resten gevonden van een 15-tal individuen (Qafzeh 1-15)
De fossiele overblijfselen werden gedateerd op ca. 95 Ka oud.

Qafzeh 6

- Qafzeh 6 was de best bewaarde en was, afgaande op de slijtage van de tanden, afkomstig van een jonge man.
Opmerkelijk zijn de forse wenkbrauwbogen die boven de oogkassen doorlopen.

- Qafzeh 9, een jonge vrouw, en Qafzeh 10, een jong kind, lagen samen in een graf.

Qafzeh 9 en Qafzeh 10

Qafzeh 9

- De jonge vrouw (Qafzeh 9) had duidelijk moderne trekken : hoog voorhoofd, een orthognatisch (*) gezicht, een duidelijke kin en geen occipital bun.(*)

(*) Orthognatisch of vlak aangezicht is tegengestelde van prognatisme, een archaïsch kenmerk
Occipital bun is een uitstulping aan het achterhoofdsbeen, typisch voor de Homo neanderthalensis

- Qafzeh 11 was een kind van ca.13 jaar en werd begraven met het gewei van een hert.

Qafzeh 11

Qafzeh
schelpen

- Er werden ook kralen aangetroffen, gemaakt van schelpen van kokkels.(*)

(*) In die tijd was de zee ca. 45 km verwijderd van de site, hetgeen erop wijst dat de kokkels werden gehaald om te dienen voor het maken van kralen en niet voor dagelijkse voeding.

- Wegens de mix van moderne en archaïsche trekken werden de schedels uit Skhul en Qafzeh aanvankelijk aanzien als een overgang van de Homo neanderthalensis naar de Homo sapiens of het resultaat van een kruising (*) tussen de beide species.
(*) Is theoretisch mogelijk vermits er in Kebara overblijfselen van de Homo neanderthalensis werden gevonden van ca. 60 Ka oud. en in Tabun werden overblijfselen gevonden van ca. 120 Ka oud m.a.w. een kruising is mogelijk.
Er wordt echter meer en meer aangenomen dat de Skhul en Qafzeh populatie uitstierf ten gevolge van droogte en dat een tweede golf van Homo sapiens rond 70 Ka geleden migreerde uit Afrika via de nauwe straat van Bab-el-Mandeb

http://en.wikipedia.org/wiki/Bab-el-Mandeb

http://www.kbinirsnb.be/europancestors//en/mv/fossils/qafzeh/body
http://archaeology.about.com/od/qterms/qt/qafzeh_cave.htm
http://bcrfj.revues.org/1192
http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/qafzeh-6
http://archaeology.about.com/gi/o.htm?zi=1/XJ&zTi=1&sdn=archaeology&cdn=education&tm=127&gps=278_23_1280_596&f=22&su=p284.13.342.ip_&tt=13&bt=3&bts=32&zu=http%3A//dx.doi.org/10.1016/j.jhevol.2008.10.005
http://johnhawks.net/taxonomy/term/190

***** Nieuw Evolutie-scenario ? ****************************************************

Qesem cave

Qesem site

- De site is een kalksteengrot gelegen op 90 m hoogte in het Judea gebergte nabij de stad Rosh Ha'ayin gelegen op 12 km ten Oosten van Tel Aviv/Israël.
- De grot werd in 2000 ontdekt bij de aanleg van een weg en is sindsdien beschermd en afgesloten voor onderzoek.

Avi Gopher en Ran Barkai

- In de grot werden sinds 2000 opgravingen verricht door een team o.l.v. de archeologen Avi Gopher en Ran Barkai

http://en.wikipedia.org/wiki/Avi_Gopher
http://telaviv.academia.edu/ranbarkai

- U/Th datering van de druipsteen wees uit dat de grot bewoond werd in een periode van ca. 400 Ka -210 Ka.

- In de grot bevindt zich een 7.5 -8.0 m dikke laag sedimenten uit de Acheulo-Yabrudian (*) periode.
(*) Het Acheulo-Yabrudian Cultural Complex (AYCC) betreft een periode, van ca. 420 -200 Ka geleden, in de paleontologie van de Levant. Het is de overgang van het Acheuleaan uit het einde van het Vroeg-Paleolithicum naar het Mousteriaan uit het Midden-Paleolithicum.
Het AYCC bestaat uit drie industrieën : de Acheulo-Yabrudian industrie gekenmerkt door vuistbijlen en schrapers van het Quina-type, de Yabrudian industrie eveneens gekenmerkt door schrapers van het Quina-type en de Amudian industrie die gekenmerkt wordt door de vervaardigde lemmeten.
http://archaeology.about.com/od/athroughadterms/qt/Acheulo-Yabrudian-Cultural-Complex.htm

- Er werden diverse werktuigen gevonden uit verschillende periodes (*) : Lemmeten uit de Amudian industrie die de meerderheid vormen en verspreid gevonden worden over de ganse 7.5 m dikke laag sedimenten, schrapers van het Quina-type uit de Acheulo-Yabrudian en de Yabrudian industrie en vuistbijlen uit het Acheuleaan.
(*) De vuistbijlen uit het Acheuleaan zijn waarschijnlijk vervaardigd door de Homo erectus sensu lato en de Amudian lemmeten door zowel de Homo neanderthalensis als de archaïsche Homo sapiens.
http://www.academia.edu/968684/A_blade_for_all_seasons_Making_and_using_Amudian_blades_at_Qesem_Cave_Israel
http://www.archaeologywordsmith.com/lookup.php?category=&where=headword&terms=Amudian
http://www.aggsbach.de/2013/01/scraper-from-the-quina-type-site/
http://fr.wikipedia.org/wiki/Moust%C3%A9rien_de_type_Quina
http://archaeology.about.com/od/aterms/g/acheulean2.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Acheulean

- De werktuigen waren vervaardigd uit vuursteen die deels aan de oppervlakte (*) gevonden werd en deels uit de ondergrond werd opgedolven m.a.w. " het uitbaten van een steengroeve".
(*) Door meting van het isotoop Be10 kan men uitmaken of het vuursteen aan de oppervlakte werd gevonden.
Het isotoop Be10 is het radioactief verval van Li11 veroorzaakt door kosmische straling. De t1/2 bedraagt 1.5 Ma en maakt de meting geschikt voor datering van gesteenten.

- Uit de dierlijke beenderen die werden opgegraven kan en uitmaken dat er vooral gejaagd werd op het damhert (75%). De snijtekens op de beenderen tonen aan dat het vlees vakkundig werd afgeschraapt . Verbrande beenderen wijzen erop dat het vlees geroosterd werd. Er zijn ook aanduidingen dat het merg uit de beenderen werd gehaald om op te eten.
Merkwaardig is het feit dat de overblijfselen bijna uitsluitend bestonden uit beenderen van de poten en bv. geen ribben m.a.w. de beste stukken werden, na een eerste verdeling op de plaats van de vangst, naar de grot gebracht.

- Naast de verbrande beenderen werden ook verschillende overblijfselen van vuurhaarden ontdekt.

- Het systematisch vervaardigen van messen (lemmeten), het regelmatig gebruik van vuur, het opdelven van vuursteen, het oordeelkundig triëren van de vangst zijn fenomenen die kaderen in innovatief gedrag dat kan overeenkomen met de verschijning van een archaïsche Homo sapiens.

- Tijdens die opgravingen werden 2 sets tanden gevonden.
In de onderste laag met een ouderdom van 300-400 Ka werden een hoektand en 2 premolaren gevonden.
In de bovenliggende laag met een ouderdom van 200-300 Ka werden een snijtand, een hoektand een maaltand en 2 melktanden gevonden.

- CT scans van de tanden tonen aan dat de grootte en de vorm zeer vergelijkbaar zijn met die van de moderne mens.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Computertomografie

- Bij het vergelijken van de tanden met die van diverse Homo species blijken ze het meest gelijkenis te vertonen (*) met de tanden die werden gevonden in Skhul en Qafzeh die, die naar algemeen wordt aangenomen, afkomstig zijn van de vroege Homo sapiens.
(*) De weliswaar oudste premolaren lijken dicht bij de Homo sapiens te staan maar vallen toch binnen de waargenomen variaties bij de Homo neanderthalensis.

Besluit

- Algemeen wordt aangenomen dat de Homo sapiens zo'n 200 Ka geleden in Afrika ontstond. Indien de tanden uit de Qesem grot daadwerkelijk behoren tot de archaïsche Homo sapiens dan zet dit het " Out of Africa" scenario op de helling.

http://www.theepochtimes.com/n2/science/400000-year-old-human-remains-found-in-israel-48702.html
http://www.wired.com/wiredscience/2010/12/a-fistful-of-teeth-do-the-qesem-cave-fossils-really-change-our-understanding-of-human-evolution/
http://en.wikipedia.org/wiki/Qesem_Cave
http://nl.wikipedia.org/wiki/Qesem-grot
http://qesemcave.wix.com/qesem#!untitled/zoom/mainPage/image1orq
http://archaeology.about.com/od/qterms/qt/Qesem-Cave.htm
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ajpa.21446/abstract
http://www.voanews.com/content/centuries-old-cave-reveals-secrets-of-ancient-humans-114637989/172639.html
http://www.thehindu.com/sci-tech/science/earlier-proof-of-modern-man/article1011760.ece
http://www.nature.com/news/2010/101231/full/news.2010.700.html
http://jandyongenesis.blogspot.be/2011/01/qesem-cave-finds-in-perspective.html
http://canaryinthecoalmine.typepad.com/my-blog/2011/01/qesem-cave-reveals-secrets-of-ancient-man.html
http://www.sciencedaily.com/releases/2010/12/101230123554.htm
http://www.pnas.org/content/106/32/13207
http://goodnews.ws/blog/2010/12/28/oldest-human-remains-may-have-been-discovered-in-israel/
http://www.spiegel.de/wissenschaft/mensch/evolution-des-menschen-forscher-raetseln-ueber-400-000-jahre-alte-zaehne-a-736869.html

************************************************ Nieuw Evolutie-scenario ? *********

Java

Wadjak

Wadjak site

- De site is een grot op de helling van de Gunung Lawa nabij het dorp Wadjak in Centraal Java / Indonesië.

- In 1888 ontdekte de mijningenieur B.van Rietschoten een skelet (Wadjak 1) in een spleet tijdens het ontginnen van marmer.
De vondst werd overgedragen aan de paleoantropoloog Eugène Dubois (*) die daarop zelf opgravingen deed en in 1890 een onder- en bovenkaak (Wadjak 2)vond.
(*) Ontdekte in 1891-1894 de overblijfselen van de Homo erectus (Java Man) in Trinil ( zie Deel 4)
Hij dacht dat de fossielen van Wadjak 50 K oud waren en afkomstig waren van de voorouders van de Aboriginals en de eind 19e eeuw uitgestorven Tasmaniërs.
Hij gaf ze de naam Homo wadjakensis.

Wadjak 1

Wadjak 2

- Wadjak 1 is waarschijnlijk afkomstig van een vrouw en heeft een hersencapaciteit van 1550 cc.
- De datering van de fossielen werd bemoeilijkt omdat de stratigrafische positie van beide schedels ten opzichte van elkaar is niet met zekerheid bekend is.
De apatiet datering (*) van de schedels wijst een ouderdom uit van 6 - 10 Ka.

(*) Apatiet is een groep van mineralen met als samenstelling Ca-fosfaat waaraan F (Fluorapatiet), Cl (Chloorapatiet) of OH (Hydroxyapatiet) gebonden is : Ca 5(PO4)3(F,Cl,OH).
Hydroxyapatiet komt voor in 70% van het beenderweefsel en bevat kleine hoeveelheden U238, wat toelaat de Fission Track Methode toe te passen.

http://australianmuseum.net.au/image/Wadjak-skull-Homo-sapiens-side-view
http://www-personal.une.edu.au/~pbrown3/wadjak.html
http://www.angelfire.com/mi/dinosaurs/zwadjak.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Wadjakmens
http://www.modernhumanorigins.net/wadjak1.html
http://www.modernhumanorigins.net/wadjak2.html
http://www.talkorigins.org/faqs/homs/wadjak.html

Japan

Minatogawa

Minatogawa steengroeve
( zie verticale spleet)

- De site is een kalksteengroeve ten zuiden van de stad Naha op het eiland Okinawa /Japan.
Het was de amateur archeoloog Seiho Oyama die beenderfragmenten ontdekte in een kalksteenblok.
- Een team o.l.v. de archeoloog Hisashi Suzuki deed er opgravingen in 1968, 1970 en 1974.

- In een verticale spleet van de steengroeve werden er 4 skeletten gevonden en verspreide beenderen gevonden afkomstig van 5 -9 individuen, waaronder 2 mannen.
De individuen waren met 1.55 m voor de mannen en 1.40 m voor de vrouwen eerder klein van gestalte en eerder tenger gebouwd hetgeen wijst op een schaarste aan voedsel. De kaken zijn forser gebouwd wat aantoont dat hun dieet bestaat uit hard voedsel met als gevolg dat de tanden sterk waren afgesleten. De hersencapaciteit van Minatogawa 2 bedroeg ca. 1170 cc.
Waarschijnlijk waren de Minatogawa individuen nomaden die leefden van jacht en vondsten.

- De fossielen zijn afgaande op C14 -datering van houtskool die in de spleet werd gevonden 16-18 Ka oud.

Minatogawa 1
(Minatogawa man)

Minatogawa 1
schedel

Minatogawa 1
bovenkaak

Minatogawa 2

- Minatogawa 1 is afkomstig van een man (*) van ca. 25 jaar oud en is het best bewaarde skelet, waarvan de meeste beenderen nog in hun anatomische positie verkeerden.

(*) Er wordt gesuggereerd dat de onderkaak en bovenkaak niet bij elkaar passen en één van beide afkomstig zijn van een ander individu ?
http://link.springer.com/article/10.1111%2Fj.1447-073X.2006.00127.x

- Het skelet van Minatogawa 4 werd in 2 delen gevonden die enkele meters van elkaar waren verwijderd. De schedel had een gat dat mogelijk door een scherp voorwerp was veroorzaakt (*) en zijn beide armen waren gebroken.
De beenderen van de overige skeletten lagen volledig verspreid
(*) Suzuki gaat er van uit dat de individuen gedood werden met speren door vijandige buren die zich daarna overgingen tot kannibalisme en de beenderen in de spleet achterlieten samen met beenderen van gedode herten en wilde zwijnen. De spleet van 5 m hoog en 6 m diep werd dan gebruikt als afvalput, getuige de gebroken menselijke en dierlijke beenderen.

http://en.wikipedia.org/wiki/Minatogawa_Man
http://www-personal.une.edu.au/~pbrown3/Minat.html
http://www.modernhumanorigins.net/minatogawa1.html
http://www.um.u-tokyo.ac.jp/publish_db/Bulletin/no19/no19002.html
http://www.um.u-tokyo.ac.jp/publish_db/Bulletin/no19/no19006.html
http://shinkan.kahaku.go.jp/kiosk/nihon_con/N2/KA1-2/english/TAB1/img/M01_11_con.png

Yamashita

- In de Yamashita cave (*) bij de stad Naha op het eiland Okinawa/Japan zijn beenderen gevonden van een 6-8 jarig kind. De fossielen waren ca. 32 Ka oud en behoren tot de Homo sapiens.
(*) Op het eiland Okinawa zijn er ca. 600 grotten.
http://rca.open.ed.jp/web_e/history/story/epoch1/kyusekki_3.html
http://rca.open.ed.jp/web_e/history/story/epoch1/kyusekki_4.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Yamashita_Cave_Man

Pinza-Abu

Pinza-Abu
wandbeen (schedelfragment)

- De site is een grot (*) bij Ueno in het zuiden van het eiland Miyako, één van de Ryukyu eilanden/Japan.
(*) De grot wordt de "goat cave" genoemd.

- In 1979 en 1980 werden er schedelfragmenten (een wandbeen en een achterhoofdsbeen), wervelfragmenten en een hoektand gevonden.

- De fossielen werden radiometrisch met C14 gedateerd op ca. 30 Ka behoren tot de Homo sapiens en vertonen gelijkenis (*) met de Minatogawa man.
(*) Volgens sommige onderzoekers vertoont de Pinza-Abu man gelijkenissen met de Wadjak man en anderen denken dat hij een nakomeling is van de Peking man

- Er werden behalve werktuigen ook sporen van vuurhaarden gevonden.
http://en.wikipedia.org/wiki/Pinza-Abu_Cave_Man
http://ci.nii.ac.jp/els/110000008605.pdf?id=ART0000329362&type=pdf&lang=en&host=cinii&order_no=&ppv_type=0&lang_sw=&no=1383329170&cp=

Sri Lanka

Balangoda

Fa-Hien grot

- De Phayangala grot bij het dorp Bulathsinhala /Sri-Lanka is een enorme grot in een rots die onderdak (*) gaf aan de archaïsche Homo sapiens.
Ze staat bekend als de Fa-Hien grot genoemd naar een Chinees Boeddhistische monnik.
(*) De grot kon onderdak geven aan een paar duizend individuen.

Fa -Hien grot
skelet van een vrouw

- In 2012 werd er een skelet van een vrouw ontdekt dat met C14 radiometrisch gedateerd werd op 37 Ka.
Het kreeg de naam "Balangoda man"

- De vondst bevestigde eerdere vondsten van microlieten, benen werktuigen en kralen van schelpen.
http://en.wikipedia.org/wiki/Microlith

http://www.island.lk/2005/06/03/features3.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Balangoda_Man
http://www.examiner.com/article/sri-lankan-balangoda-man-dated-to-37-000-years-ago
http://www.onlanka.com/news/more-evidence-of-balangoda-man.html
http://news.xinhuanet.com/english/sci/2012-06/20/c_131666227.htm
http://sundaytimes.lk/971130/plusm.html
http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-18501964
http://www.ucanews.com/news/skeleton-may-be-asias-oldest/53643
http://cavingnews.com/20120620-ancient-skeleton-discovered-in-sri-lankan-cave-fa-hien-cave
http://www.wellknownplaces.com/fa-hien-caves-uncovering-kalutaras-geological-wonder.html

Indië

Bhimbetka

Bhimbetka -site

- De sites zijn 5 spelonken boven in een zandstenen rotsformatie aan de uitlopers van het Vindhyan gebergte.
Ze zijn gelegen nabij het dorp Abdulla Ganj op 45 km ten zuiden van de stad Bhopal in de deelstaat Madhya Pradesh, Centraal Indië.

Bhimbetka -site

Vishnu Wakankar

- De archeoloog Vishnu Wakankar ontdekte de rotsschilderingen in 1957 en startte systematisch onderzoek in de periode 1972-1977.
http://en.wikipedia.org/wiki/V._S._Wakankar

- Dit onderzoek wees uit dat er rotstekeningen een periode omsluiten van het Laat Paleolithicum tot het Mesolithicum
http://nl.wikipedia.org/wiki/Paleolithicum
http://en.wikipedia.org/wiki/Mesolithic

- De schilderingen uit het Paleolithicum stellen meestal grote dieren voor terwijl die uit het Mesolithicum ook jachttaferelen uitbeelden.
De oudste tekeningen worden geraamd op 30 Ka.

Bhimbetka
(bloemen - paard)

Bhimbetka
(man op paard)

Bhimbetka
(buffel)

Bhimbetka
(man opgejaagd door everzwijn)

Bhimbetka
(olifant)

Bhimbetka
(diverse dieren)

http://whc.unesco.org/en/list/925
http://en.wikipedia.org/wiki/Bhimbetka_rock_shelters
http://www.mptourism.com/web/explore/destinations/bhimbetka.aspx
http://www.ecoindia.com/caves/bhimbetka.html
http://flickrhivemind.net/Tags/bhimbetka,india/Interesting
http://www.anandway.com/article/319/Bhimbetka-caves-and-Mesolithic-rock-paintings,-Photo-journalhttp://www.madhyapradeshtourism.com/placetovisit/bhimbetka-caves.htm http://bestplaces-topplaces.blogspot.be/2011/11/rock-shelters-of-bhimbetka-how-to-reach.html
http://insightsindia.blogspot.be/2011/07/trip-to-bhimbetka-unesco-world-heritage.html

http://www.sciencedaily.com/releases/2014/10/141028114714.htm

V.A.R

Jebel Faya

Kaart V.A.R.

Jebel Faya

Jebel Faya site
(bovenzicht met ingestort plafond)

- De site bevindt zich vóór de ingang va een spelonk waarvan het gewelf gedeeltelijk is ingestort en is gelegen nabij Al-Madam in het Sharjah emiraat / V.A.R.

- De archeoloog Hans Peter Uerpmann publiceerde in 2011 dat zijn team tijdens de opgravingen stenen werktuigen had gevonden in drie verschillende lagen.
- De werktuigen werden door de geograaf Simon Armitage met de thermoluminescence methode gedateerd als 25 -125 Ka (*) oud.
(*) De werktuigen uit de twee jongere lagen waren gelijkend , maar de werktuigen uit de oudste laag was duidelijk verschillend.

Simon Armitage

Hans Peter Uerpmann

http://de.wikipedia.org/wiki/Hans-Peter_Uerpmann
http://pure.rhul.ac.uk/portal/en/persons/simon-armitage_66fda3c3-d301-46aa-b04f-5ea440fb2b33.html
http://dhofar.arabian-prehistory.org/team/cv/cv-amarks.pdf

Jebel Faya
Vuistbijlen

- De antropoloog Anthony Marks toonde aan dat de werktuigen uit de oudste laag van c.a. 125 Ka oud verschilden van de in Israël (Skhul en Qafzeh) gevonden werktuigen die door de Homo sapiens waren vervaardigd, maar wel gelijkend waren met werktuigen die in Oost Afrika (*) werden gevonden.
(*) Volgens de antropoloog Adrian Parker bestond er in die tijd een landbrug tussen Oost-Afrika en het Arabisch schiereiland en verliep deze migratie niet via Noord-Afrika en de Levant.
http://www.social-sciences.brookes.ac.uk/staff/prof2.asp?ID=78
http://nl.wikipedia.org/wiki/Levant

- Deze vondst bewijst dat de archaïsche Homo sapiens minstens 125 Ka geleden Afrika verliet en Eurazië bereikte.
(*) Genetisch onderzoek heeft echter uitgewezen dat de huidige Aziaten afstammen van de archaïsche Homo sapiens die Afrika c.a. 50 Ka geleden verliet. Dit betekent dat de migratie uit Afrika in verschillende fases verliep en dat de populatie waarvan sprake hoogstwaarschijnlijk is uitgestorven.
http://antropus.de/archiv/artikel.php?id=sapiens_faustkeile_arabien

http://en.wikipedia.org/wiki/Jebel_Faya
http://johnhawks.net/weblog/reviews/archaeology/middle/jebel-faya-2011.html
http://anthropology.net/2011/01/27/125-year-old-hand-axes-from-jebel-faya-uae/
http://www.nature.com/news/2011/110127/full/news.2011.55.html
http://www.sciencedaily.com/releases/2011/01/110127141651.htm
http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=middle-eastern-stone-age-tools
http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12300228
http://usatoday30.usatoday.com/tech/science/discoveries/2011-01-27-early-humans-africa_N.htm
http://www.metrolic.com/new-theories-abut-modern-human-migrations-158749/
http://humanprehistory.wordpress.com/2011/01/28/modern-humans-in-arabia-125000-years-ago/
http://www.npr.org/2011/01/28/133271273/tools-suggest-humans-left-africa-earlier-via-arabia
http://archaeologyexcavations.blogspot.be/2011/02/tools-suggest-earlier-human-exit-from.html

Laos

Annamite

Annamite site

- De site is een grot in het Annamite gebergte in het noorden van Laos.

Shackelford Laura

- In 2009 werd in de "cave of the monkeys" een schedel gevonden door een team o.l.v. de antropoloog Laura Shackelford.
Er werden geen artefacten gevonden wat er op wijst dat de grot niet werd bewoond of als begraafplaats werd gebruikt..

Annamite skull

- De ouderdom van de schedel werd radiometrisch volgens de U/Th methode bepaald op ca. 63 Ka.(*)

(*) De ouderdom van de aardlagen in de grot werden met de luminescence methode gedateerd o 46-51 Ka. Dit bevestigt het feit dat de schedel veel later in de grot belandde eventueel meegesleurd na een grote zondvloed.

- De schedel is één van de oudste overblijfselen van de Homo sapiens in Z.O.-Azië.

http://www.news.illinois.edu/news/12/0820skull_LauraShackelford.html
http://www.itechpost.com/articles/4059/20120821/researchers-discover-southeast-asia-oldest-modern-human.htm
http://zeenews.india.com/news/eco-news/oldest-modern-human-fossil-in-southeast-asia-found-in-laos_794986.html
http://www.timesofmalta.com/articles/view/20120823/world/Skull-pushes-back-clock-on-migration-of-early-humans.434020#.UmAfMH5CT3g
http://scinerds.tumblr.com/post/29924928502/the-earliest-example-of-modern-humans-the-laos

Besluit

- De laatste 3 jaar is er gedebatteerd over het scenario van de menselijke evolutie en verspreiding. Terwijl het "Out of Africa" scenario ervan uitgaat dat de voorvader van alle moderne mensen, ook alle Aziaten, uit Afrika komt is er een ander scenario, het "Multiregionaal model" dat ervan uitgaat dat er een continue evolutie op regionaal niveau plaatsgrijpt.
- Dit laatste scenario vindt veel weerklank in China hierbij gesteund door de ontdekkingen in Qesem cave, Jinniushan, Dali e.a.

**** Info****

Evolutietheoriën

Migratie kaart

http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=tracking-y-chromosomes-through-time
http://anthro.palomar.edu/homo2/mod_homo_4.htm
http://www.mun.ca/biology/scarr/Human_diversity.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Recent_African_origin_of_modern_humans
http://en.wikipedia.org/wiki/Multiregional_origin_of_modern_humans
http://archaeology.about.com/od/oterms/g/outofafrica.htm
http://archaeology.about.com/cs/glossary/g/multiregional.htm
http://archaeology.about.com/od/sterms/qt/southern_disper.htm

Dateringsmethodes

* ESR : (Electron Spin Resonance) is een spectroscopische techniek om vrije radicalen te detecteren.

Straling veroorzaakt na een lange periode de vorming van vrije radicalen in het tandglazuur. Met ESR-spectroscopie worden de vrije radicalen gedetecteerd en mits kalibratie kan de ouderdom van de tanden bepaald worden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronspinresonantie

* Radiometric dating : Radiometrische datering die steunt op het radioactief verval van natuurlijke isotopen met o.a. U/Pb, U/Th, Ar40/Ar39, U238/U234, C14 ...

http://nl.wikipedia.org/wiki/Radiometrische_datering

* Fission Track Dating : Radiometrische datering die steunt op de analyse van de splijtingsporen die U238 bij zijn verval achterlaat in kristallen of vulkanisch glas. Voorwaarde is dat de kristallen voldoende U238 bevatten.( Zr bevat voldoende U238 )

De Fission Track Methode (FTM) wordt gebruikt in een bereik van 0.1 - 20000 Ma om vulkanische erupties en artefacten te dateren.
http://en.wikipedia.org/wiki/Fission_track_dating
http://www.minpet.ugent.be/fission.htm

* Accelerated Mass Spectrometry : Wordt toegepast indien uiterst weinig materiaal beschikbaar is (< 1 mg). De C14 isotopen worden via de massaspectrometer afgezonderd zodat voldoende materiaal beschikbaar is.

http://archaeology.about.com/od/amthroughanterms/g/ams_radiocarbon.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Accelerator_mass_spectrometry

* Amino Acid Dating : Aminozuren zijn optisch actief (d & l configuratie). Enkel het l -Aminozuur komt voor in levende organismen. Na afsterven ontstaat er na verloop van tijd door racemisatie een racemisch mengsel van d- en l- Aminozuren. De verhouding d/l is een maat voor de ouderdomsbepaling.

http://en.wikipedia.org/wiki/Amino_acid_dating

* Fluorine dating : Relatieve datering door meten van het gehalte aan F- verbindingen (Fluoriden) in beenderen. Beenderen nemen Fluor op uit het grondwater waarna zich F-verbindingen vormen die accumuleren in de beenderen. Het gehalte is een relatieve maat voor de ouderdom m.a.w. bij verschillende beenderen kan bepaald worden " ouder dan "

http://nl.wikipedia.org/wiki/Radiometrische_datering

* Oxygen Isotope Stage : is een onderdeel van chronostratigrafie d.i. het dateren van gesteenten.

De methodiek is gebaseerd op het feit dat de 3 isotopen van Zuurstof (99.759% O16, 0.0374% O17, 0.2039% O18) in een bepaalde verhouding aanwezig zijn onder een gebonden vorm in water (H2O).
Er bestaat een evenwicht tussen de gehaltes aan isotopen in de atmosfeer (waterdamp) en de oceanen.
Bij het verdampen wordt dit evenwicht verbroken omdat water met het O16 isotoop gemakkelijker verdampt dan water met de zwaardere isotopen. Wanneer het regent wordt het evenwicht hersteld.
In de ijstijden daarentegen valt op de hogere breedten de neerslag onder de vorm van sneeuw die overgaat in ijs en niet terugvloeit naar de oceanen , waardoor het evenwicht voor langere tijd verbroken wordt : de oceanen bevatten in de ijstijden meer O18 dan in de warmere periodes.
Deze gewijzigde verhouding vindt men terug in het CaCO3 waaruit het skelet is opgebouwd.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Marine_Isotope_Stage

geel = gematigd klimaat
bauw = ijstijden

* Thermoluminescence : dateringsmethode die gebaseerd is op het feit dat kristallijne structuren in sedimenten worden " aangeslagen" door de achtergrondstraling.

Wanneer de sedimenten tijdens de meting worden verhit zenden ze een zwak lichtsignaal uit proportioneel met de, in de loop der tijden, ontvangen straling.
http://en.wikipedia.org/wiki/Thermoluminescence_dating

* Paleomagnetisme : Paleomagnetisme is de meting van de richting van het magnetisch veld in gesteenten. Omdat het aardmagnetisch veld in de loop der tijden regelmatig omkeerde kan het als ruwe datering gebruikt worden.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Omkering_van_het_aardmagnetisch_veld
http://en.wikipedia.org/wiki/Paleomagnetism

* Fluor gehalte : Beenderen en tanden nemen tijdens de fossilisatie F op uit het grondwater. De F atomen worden vastgehouden en het gehalte is een maat voor de ouderdom. Wanneer fossielen van verschillende ouderdom op eenzelfde locatie worden gevonden kan men oor de meting van het F-gehalte een onderscheid maken volgens de ouderdom.

http://www.clarku.edu/~piltdown/map_expose/someapps_flourine.html

Tijdschaal