Dirk Drubbel: De weg naar Homo sapiens ( deel 22: de Homo sapiens sapiens in Oceanië)

In deel 22 bespreken we de vindplaatsen van de vroege Homo sapiens sapiens in Oceanië.

We treffen er twee morfologisch verschillende types aan, meteen voer voor twee immigratie theorieën.

De weg naar Homo sapiens - index
http://dirkdrubbel.blogspot.be/2014/08/de-weg-naar-homo-sapiens-index.html

Migratie van Hominiden (Out of Africa)
(1) Homo sapiens (2) Homo neanderthalensis (3) vroegere Hominiden

De verspreiding van de Homo sapiens naar Australië

- Naarmate er meerdere vindplaatsen met overblijfselen van de Homo sapiens uit het Pleistoceen werden ontdekt, stelde men vast dat er morfologische verschillen waren die niet gerelateerd was met de ouderdom : zie de " gracieuse" Homo sapiens uit Keilor of Lake Mungo en het robuuste "archaïsche" type uit Kow Swamp en Coobool Creek.

- Dit gaf aanleiding tot het ontstaan van 2 theorieën met elk zijn eigen aanhang: het "Out of Africa" model of de "Replacement theory" en het " Multiregionaal model".

- Het "Out of Africa" model is de meest aanvaarde theorie die stelt dat de archaïsche Homo sapiens ontstond in Afrika en 70 Ka geleden via de Levant migreerde naar Azië en 50 Ka geleden migreerde naar Australië via de landengte die Australië verbond met Nieuw Guinea.

- Het Multiregionaal model stelt dat Australië bevolkt werd door 2 afzonderlijke geslachten van de Homo sapiens. Het ene geslacht zou afstammen van de Indonesische Homo erectus en het andere van de Chinese Homo erectus.

http://australianmuseum.net.au/The-spread-of-people-to-Australia
http://digitalcommons.mcmaster.ca/cgi/viewcontent.cgi?article=1121&context=nexus

Queensland, Australië

Talgai skull

Dalrymple Creek

- De schedel werd in 1884, tijdens werkzaamheden, ontdekt door de schaapscheerder William Naisch langs de Dalrymple Creek aan de Oostzijde van de Talgai station,(*) gelegen in de Darling Downs bergketen zo'n 125 km te Zuid-westen van Brisbane in de staat Queensland, Australië.
(*) Een "Station" is een agrarisch gebied , inclusief de gebouwen, gebruikt voor het fokken van vee o.a. runderen of schapen. Het is een benaming die in australië gangbaar is en vergelijkbaar met de Amerikaanse "Ranch"

- Toen de vondst ter ore kwam van de geoloog Edgeworth David was hij samen met de anatomist J.T.Wilson de drijvende kracht om de schedel te onderzoeken.

Edgeworth David

J.T Wilson

http://en.wikipedia.org/wiki/Edgeworth_David
http://sydney.edu.au/medicine/museum/mwmuseum/index.php/Wilson,_James_Thomas

- De beschrijving en de determinatie werd overgelaten aan de anatomist S.A. Smith (*) die in 1918 concludeerde dat de schedel afkomstig was van een 15 jarige mannelijk individu behorend tot een Homo species uit het Laat Pleistoceen : het schedeldak kwam overeen met de hedendaagse Australiër maar het verhemelte en de tanden vertoonden archaïsche kenmerken en werden geïnterpreteerd afkomstig te zijn van een aapachtig wezen.
(*) Smith werd duidelijk beïnvloed door de Piltdown vervalsing, een constructie van een menselijke schedel met de tanden van een aap. (zie deel 25)
http://en.wikipedia.org/wiki/Late_Pleistocene

http://dirkdrubbel.blogspot.be/2014/09/de-weg-naar-homo-sapiens-deel-25.html

Talgai
schedel

Talgai
tanden

- Verschillende wetenschappers weerlegden de theorie van Smith (*) en verklaarden dat de tanden ,alhoewel groot, binnen de grenzen vielen voor de moderne Aboriginal en dat de slijtage van de tanden niet overeenkwam met die van vroegere homininen.
(*) Eén en ander is te verklaren door het feit dat de schedel na de dood misvormd werd.

N.W Macintosh

- De reconstructie in 1952 van het verhemelte door de anatomist Neil William Macintosh toonde aan dat het afkomstig was van een Homo sapiens.
Enkel de hoge graad van slijtage is verwonderlijk voor een individu van 15 jaar oud.
http://adb.anu.edu.au/biography/macintosh-neil-william-10971

Alan Thorne

- De paleontoloog Alan Thorne (*) plaatst in 1977 de Talgai schedel samen met Kow Swamp en Cohuna in de robuuste populatie tijdens het Pleistoceen in Australië en onderscheidt ze hierbij van Lake Mungo en Keilor.

http://paleoanthro.org/static/journal/content/PA20130028.pdf

(*) Alan Thorne is een aanhanger van het Multiregionaal model waarbij de Homo sapiens zich niet ontwikkelde in Afrika maar simultaan in de verschillende continenten.

- De grondlaag waarin de schedel werd gevonden werd gedateerd op 11.6 Ka

- De Talgai skull was de eerste ontdekking in Australië van een menselijk overblijfsel uit het Pleistoceen

http://austhrutime.com/talgai_skull.htm

http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/Talgai.html

http://www.archaeologybulletin.org/rt/printerFriendly/bha.20202/21

http://www.archaeologybulletin.org/article/view/bha.20202

http://www.nature.com/nature/journal/v96/n2393/abs/096052b0.html

http://simple.wikipedia.org/wiki/Talgai

New South Wales, Australië

Willandra Lakes
(1) Lake Mulurulu (2) Willandra Creek (3) Garnpung Lake (4) Lake Leaghur
(5) Lake Mungo (6) Lake Arumpo (7) Chibnalwood Lakes

- De Willandra Lakes regio is een reeks van meren die ca. 18.5 Ka geleden uitdroogden.
Ze zijn op vele plaatsen omzoomd door duinen (lunetten) waar 40-50 Ka geleden de Homo sapiens zich vestigde.
Ze werden gevormd in het Pleistoceen door een zijrivier van de Lachlan rivier en beslaan een oppervlakte van 3700 km2 .
Omdat ze in de loop der tijden geen invloed hebben ondergaan noch van de ijstijden noch van schommelingen van het zeeniveau is het een belangrijke streek geweest waar overblijfselen te vinden zijn van de vroege Australische Homo sapiens die er ooit leefde.

http://whc.unesco.org/en/list/167
http://en.wikipedia.org/wiki/Willandra_Lakes_Region
http://www.environment.gov.au/heritage/places/world/willandra

Lake Mungo

Lake Mungo

- Lake Mungo is een uitgedroogd (*) meer in de Willandra Lakes Region in de staat New South Wales, Australië. Het is deel van het Mungo National Park en ligt 760 km ten Westen van Sidney.
(*) De meren droogden 14 Ka geleden uit.
Aan de Oostzijde vormden zich zandheuvels die lunetten genoemd worden. Het geheel van die zandheuvels wordt " the walls of China" genoemd.Door de invloed van regen en wind verandert het uitzicht voortdurend.
In het Pleistoceen toen het meer nog water bevatte woonden er mensen in de duinen en begroeven er hun doden.

Jim Bowler

- In 1969, tijdens het in kaart brengen van de oevers van de uitgedroogde meren, ontdekt de geoloog Jim Bowler, begraven in het zand van de duinen, verbrande menselijke beenderen (LM1).
- In 1974 ontdekt hij 400 m verder een volledig skelet (LM3).
- Jim Bowler gaf het uitgedroogde meer een naam: Lake Mungo.

http://mungoexplorer.com.au/science/meet-the-scientist

Lake Mungo - site

- Er werden 175 beenfragmenten van LM1 opgegraven die na reconstructie, door de antropoloog Alan Thorne, bleken afkomstig te zijn van een jonge volwassen vrouw die bekend staat als Mungo Lady.

- De bewaring en de beschrijving van de resten was ondermaats en de reden waarom blijft een mysterie. De resten werden in 1992 teruggegeven aan de Aboriginal gemeenschap

- Datering met C14 op het collageen van de beenderen wees op een ouderdom van 24.7 Ka terwijl de datering op het apatiet (*) een ouderdom van 19 Ka aangaf.
Houtskool van een vuurhaard 15 cm boven de begraafplaats werd gedateerd op 24.5-26.5 Ka.
(*) Apatiet is een groep van Fosfaat (PO4-)houdende mineralen die Cl, F of OH - ionen bevatten.
De OH-ionen houdend apatiet of Hydroxylapatiet is een van de voornaamste componenten van tandglazuur en de anorganische fractie van beenderen. Hierbij is een gedeelte van de OH-ionen vervangen door Carbonaat-ionen (CO3-) en is Carbonaatapatiet.

http://en.wikipedia.org/wiki/Apatite

- De beenderen waren verbrand, daarna gebroken en dan een tweede maal verbrand (*).
- Het betreft hier zeker een van de oudste getuigenissen van crematie.
(*) Men denkt dat uit een soort bijgeloof wou verhinderen dat de vrouw zou herrijzen.

Lake Mungo (LM1)

- In 1975 ontwaarde Jim Bowler, op 500 m van de vindplaats van LM1, een deel van een schedel die bloot was komen te liggen na een lange periode van regen.
Enkele dagen later werd een volledig met calciet aangekoekt skelet (LM3) van een man opgegraven. De man, bekend als de Mungo Man, was met zorg begraven liggend op de rug, gekleurd met rode oker en de handen gevouwen op zijn schoot.

- De Mungo Man was ca. 50 jaar oud bij zijn dood. Hij was een slank individu van 1.70 m.
Zijn tanden waren ver afgesleten en zijn elleboog (*) was erg beschadigd.
(*) Waarschijnlijk door het veelvuldig gebruik van een speerwerper of atlatl
http://nl.wikipedia.org/wiki/Speerwerper_(hulpmiddel)

- Er is nog steeds onenigheid over de ouderdom van het skelet, die ligt tussen 30-60 Ka.
Aanvankelijk schatte men, afgaande op de stratigrafie die men vergeleek met die van LM1, de ouderdom op 28-32 Ka

ESR datering in 1987 op beenfragmenten gaf 24-38 Ka aan en gezamenlijke dateringen in 1999 met U series op de calcietkorst, ESR op tandglazuur en OSL op de sedimenten gaf 56-68 Ka aan.

Lake Mungo (LM3)

- In 2003 werd, na een uitgebreide studie van 25 stratigrafische lagen, aangenomen dat de ouderdom van LM1 en LM2 ca. 40 Ka is.

http://donsmaps.com/mungo.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Mungo_remains
http://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Mungo
http://www.visitmungo.com.au/archaeology
http://archaeology.about.com/od/lterms/g/lake_mungo.htm
http://www.janesoceania.com/australia_aborigines_lifeanddeath_lakemungo/index1.htm
http://peterbrown-palaeoanthropology.net/Mungo1.html
http://peterbrown-palaeoanthropology.net/LM3.html
http://www.abc.net.au/rn/features/walkpark/prog9.htm
http://www.theguardian.com/world/2014/feb/25/geologist-fights-mungo-man-remains
http://www.crystalinks.com/mungoman.html
http://news.nationalgeographic.com/news/2003/02/0224_030224_mungoman.html
http://www.australiangeographic.com.au/blogs/on-this-day/2013/02/on-this-day-mungo-man-fossil-found/
http://www.sciencedaily.com/releases/2003/02/030220082107.htm
http://austhrutime.com/mungo_man.htm
http://peterbrown-palaeoanthropology.net/gillespi.htm

WLH 50

WLH 50 - site

- De site ligt gewoon aan de oppervlakte nabij het Lake Garnpung, één van de Willandra lakes in het Zuid-Westen van de staat New South Wales, Australië.

- In 1980 werd een schedel en fragmenten van ledematen (WLH 50) gevonden (*) o.a. een elleboog, hand- en voetbeenderen.
(*) WLH 50 is de 50e vondst in de Willandra regio. De stratigrafische positie van de schedel kon niet nauwkeurig beschreven worden wegens verstoring van de lagen tijdens de verschillende fasen van uitdroging.

- Hierbij viel vooral de erg robuuste kenmerken op zoals een zeer grote schedel met een
19 mm dikke schedelwand, en een hersencapaciteit van 1450 cc alsook een enorm grote elleboog.
Er waren ook archaïsche kenmerken zoals de uitgesproken wenkbrauwbogen, het lage voorhoofd en een verlengde gedeelte aan de nek wat duidt op de aanhechting van zeer sterke nekspieren.

-De robuuste en archaïsche kenmerken contrasteerden met de C14 - dateringen in 1981 die lager uitvielen dan verwacht gezien die kenmerken.
Het aangekoekt carbonaat werd gedateerd op ca.11 Ka en een zoetwaterschelp op ca. 17 Ka

- In 1987 werd een beenfragment (*) met de ESR methode gedateerd op 24-34 Ka oud.
(*) De ESR - methode is geschikt voor datering van tandglazuur maar minder betrouwbaar op been deren.

- In 1998 werd een ouderdom gemeten van 14 Ka met de TIMS en de γ- spectroscopy.

WLH 50 - schedeldak

- De WLH 50 is een goed voorbeeld dat de discussie tussen de voorstanders van de "Replacement theory" en de voorstanders van het "Multiregionaal model" illustreert.

Peter Brown

- De antropoloog Peter Brown denkt dat de abnormale afmetingen van de schedel van pathologische (*) aard zijn.
(*) De dikke schedelwand zou een aanpassing zijn aan malaria
http://archanth.anu.edu.au/staff/dr-peter-brown-0

John Hawks

- De antropologen John Hawks, Milford Wolpoff e.a. zien er een sterke overeenkomst (*) in met de Homo erectus schedel van
Ngandong (zie deel 4)

http://www.anthropology.wisc.edu/people_hawks.php
http://johnhawks.net/
https://www.coursera.org/instructor/johnhawks

(*) Dit zijn de aanhangers van het "Multiregionaal Model" die Ngandong beschouwen als een Homo sapiens en een mogelijke voorouder van WLH 50
De aanhangers van de " Replacement theory" of de "Out of Africa" model zien Ngandong als een uitgestorven Homo erectus.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Multiregionaal_model
http://nl.wikipedia.org/wiki/Enkele-oorspronghypothese

http://austhrutime.com/wlh-50.htm
http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/WLH50.html
http://www-personal.umich.edu/~wolpoff/Papers/wlh-50.pdf
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S004724841000237X
http://rses.anu.edu.au/highlights/view.php?article=193
http://www.unboundmedicine.com/medline/citation/21306757/Stratigraphy_and_chronology_of_the_WLH_50_human_remains_Willandra_Lakes_World_Heritage_Area_Australia_

Victoria, Australië

Keilor schedel

Keilor site

- De site is gelegen aan de samenloop van Dry Creek en de Maribyrnong rivier, op 1.5 km ten Noorden van Keilor in de staat Victoria, Australië.

Keilor schedel

- In 1940 werd, tijdens graafwerken, de Keilor schedel en enkele fragmenten van een dijbeen ontdekt door James White.
- De dijbeenfragmenten zijn mogelijk afkomstig van hetzelfde individu.
- In tegenstelling tot de Talgai schedel is deze schedel niet vervormd en is de geologische context nauwkeurig beschreven.
- In 1971 werd het collageen van de schedel via C14 gedateerd op 12-14.7 Ka.

- De grootte van de schedel deed wat controverse ontstaan. De antropoloog J.Wunderly dacht dat de schedel Tasmanoïde en Australoïde (*) kenmerken had.
(*) In die tijd dacht men dat Australië bevolkt werd in 2 golven van mensen die biologisch en cultureel van elkaar verschilden.

Keilor schedel

Keilor schedeldak

Milford Wolpoff

- In 1980 concludeerden de Antropologen Alan Thorne en Milford Wolpoff dat de Australiërs in het Pleistoceen een redelijke homogene (*) groep was.
(*) Dit in tegenstelling met vroegere publicaties waarin hij stelt dat Australië bevolkt werd in 2 fasen door morfologisch verschillende mensen.

http://www.lsa.umich.edu/anthro/people/faculty/ci.wolpoffmilford_ci.detail

- In 1987 stelde de antropoloog Peter Brown dat de robuustheid en de grootte van de Keilor schedel binnen de grenzen van de normale afwijking valt.

Sandor Gallus

- De archeoloog Sandor Gallus deed er opgravingen in 1971 en vond houtskool van een haardvuur dat gedateerd werd op 31 Ka.
Dit maakt van de Keilor site één van de oudste pleisterplaatsen van de Homo sapiens in Australië

http://en.wikipedia.org/wiki/Sandor_(Alexander)_Gallus

http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/Keilor.html
http://austhrutime.com/keilor_skull.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Keilor_archaeological_site
https://www.academia.edu/529362/Recent_archaeological_excavations_of_pleistocene_deposits_at_Brimbank_Park_Keilor_Victoria
http://home.vicnet.net.au/~khis/cranium.html
http://www.emelbourne.net.au/biogs/EM00792b.htm

Kow Swamp

Kow Swamp

- Kow Swamp kreeg water van de Bendigo Creek en vooral wanneer de Murray rivier overstroomt. Nu wordt het gebruikt als irrigatiereservoir.

Kow Swamp - site

- De site bevindt zich in Kow Sand, de duinen (lunette) langs de Oostzijde van het drasland (*) Kow Swamp, gelegen 10 km ten Zuid-Oosten van de stad Cohuna in de Murray vallei in de staat Victoria, Australië.
(*) In het Pleistoceen tot het begin van het Holoceen was het een meer

Kow Swamp - skelet

- Tijdens opgravingen in 1968 werd er door de paleontoloog Alan Thorne een eerste skelet (KS1) opgegraven. Tegen 1972 werden gedeeltes van skeletten gevonden afkomstig van 22 individuen.
- De doden werden in verschillende houdingen begraven en één was gecremeerd.
- Bij verschillende skeletten werden versieringen aangetroffen zoals schelpen, oker, tanden van buideldieren ...

Kow Swamp KS1

Kow Swamp - KS5

- Enkele schedels o.a. KS5 vertonen kunstmatige vervorming

Kow Swamp - KS7

- De schedels vertonen archaïsche kenmerken (*) zoals een grote lange schedel met een 13 mm dik wandbeen, laag voorhoofd, uitgesproken wenkbrauwbogen en grote sterke kaken met dito tanden.
Dit staat in contrast (*) met de de schedels uit Keilor en Willandra Lakes maar toont daarentegen overeenkomst met Cohuna en Talgai.
-

- Dit inspireerde Alan Thorne, een voorstander van het Multiregionaal model, die opperde dat de Homo erectus in Australië mogelijk had overleefd tot 10 Ka geleden.
Hij huldigde ook de theorie dat Australië bevolkt werd in 2 golven door mensen die morfologisch van elkaar verschilden.
Beide theorieën worden niet meer ondersteund.

- C14-datering van houtskool die geassocieerd is met de graven wees op een tijdsspanne van 9-13 Ka.
De schelpen van KS5 werden volens de C14 methode gedateerd op 13 Ka en de carbonaatapatiet van KS10 werd gedateerd op 10 Ka.
OSL datering van de leem waarin KS1, KS5, KS14 en KS17 begraven waren gaven een ouderdom weer van 19-23 Ka.
(*) Onzekerheid blijft : C14 kan gecontamineerd zijn met jongere C14 en het blijft onzeker of de met OSL gedateerde leem stamt uit de periode dat de begravingen plaats hadden.

- De aanhangers van de OSL-datering stellen dat de leem waarin de skeletten begraven waren dateert uit een periode van hoog waterpeil in de periode 26-19 Ka. De site zou bewoond zijn geweest tijdens het Last Glacial Maximum (LGM) d.i. 22-19 Ka geleden.
http://austhrutime.com/glacial_maximum_australia.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Last_Glacial_Maximum

http://en.wikipedia.org/wiki/Kow_Swamp_Archaeological_Site
http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/kow-swamp
http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/KowS.html
http://archaeology.about.com/library/glossary/bldef_kowswamp.htm
http://austhrutime.com/kow_swamp.htm

Cohuna skull

- In 1925 werd de Cohuna skull gevonden door George Gray tijdens het graven van een irrigatiekanaal in een gehucht van Gunbower West county, gelegen aan de Noordelijke rand van Kow Swamp ten Zuid-Oosten van Cohuna in de staat Victoria, Australië

- In 1926 deden de geoloog Daniel James Mahony en de anatomist Colin Mackenzie opzoekingswerk ter plaatse.
In zijn rapport besluit Mahony dat de laag rode leem waarin de schedel werd gevonden geologisch recent was en dat de schedel er, meegevoerd door het water in terecht kwam.

Daniel J. Mahony

Colin MacKenzie

http://www.eoas.info/biogs/P003101b.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/William_Colin_Mackenzie

Cohuna skull

- De schedel vertoont , zoals de Talgai schedel, archaïsche kenmerken zoals een breed vooraanzicht, dikke schedelwand, laag voorhoofd, sterke kaak met grote tanden, verlengde nek-zone en een occipital bun

- De hersencapaciteit was 750-1250 cc

- De ouderdom van de schedel is onbekend.

- Er zijn aanwijzingen dat het voorhoofd kunstmatig werd afgeplat.

http://austhrutime.com/cohuna.htm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3032657.stm
http://www.jstor.org/discover/10.2307/40386238?uid=3737592&uid=2129&uid=2&uid=70&uid=4&sid=21104701293117
http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/56570975

Cobool Creek

Wakool river

- De site bevindt zich aan de Wakool rivier, een zijarm van de Edward rivier in de Murray vallei, ter hoogte van de samenloop met de Coobool Creek in de staat Victoria,Australië.

- In 1950 werd er door de archeoloog G.M Black 126 skeletten ( CC 1 ...126) gevonden. De skeletten werden gevonden dicht aan de oppervlakte waardoor de stratigrafische informatie ontbreekt.

- De datering van de overblijfselen is problematisch wegens contaminatie veroorzaakt door een behandeling met een gelatine-houdend bewaarmiddel in 1950.
Datering van een fragment van het bekken van CC65 met de U/Th methode wees op een ouderdom van 14.3 Ka.

- De schedels van Coobool Creek tonen overeenkomst met die van Kow Swamp en Nacurrie in hun meest onderscheidend kenmerk nl. de schedelgrootte en de robuuste kenmerken

CC16

CC49

CC76

CC65

- Verschillende schedels vertonen artificiële vervorming o.a. CC65, CC49 ...

CC86

- De stevige kaken en de grote tanden komen eveneens overeen met de Kow Swamp bevindingen en onderscheiden ze van andere vondsten in Australië.

http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/CC.html
http://austhrutime.com/coobool_creek.htm
http://austhrutime.com/coobool_creek_crania.htm
http://simple.wikipedia.org/wiki/Coobool_Creek
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18243276

Nacurrie

- De site is een zandheuvel bij de Merran Creek niet ver van de Nacurrie Railway die loopt ten noorden van de stad Swan Hill in de staat Victoria, Australië

Merran Creek

Nacurrie railway

- In 1949 werden er door de archeoloog George Murray Black een aantal skeletten opgegraven.
De skeletten waren sterk gemineraliseerd (*) en aangekoekt met Carbonaat.
(*) De holtes van de beenderen vullen zich met mineraal-houdend grondwater. Na enige tijd slaan de mineralen neer en vullen de poriën.
http://en.wikipedia.org/wiki/Fossil
http://www.fossilmuseum.net/fossilrecord/fossilization/fossilization.htm

- Het meest volledige skelet werd onderzocht in 1971 door de anatomist Neil W.G. Macintosh en in 1983 door de antropoloog Peter Brown

- Het skelet, waarvan collageen met de AMS-techniek gedateerd werd op 11.4 Ka, was afkomstig van een robuuste man met een lengte (*) van 1.80 m.
De schedel was kunstmatig vervormd en hij had breuken opgelopen aan beide voorarmen en de enkel.
(*) In het Holoceen waren de mensen minder robuust en was de lengte van een man 1.60 m

Nacurrie - schedel

Nacurrie - onderkaak

- De tanden waren sterk afgesleten en verschillende waren vóór zijn dood uitgevallen, mogelijk ten gevolge van abcessen.

http://www.peterbrown-palaeoanthropology.net/Nacurrie.html
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20633924
http://www.theage.com.au/national/ancient-skull-suggests-head-reshaping-practice-20100725-10qlk.html
http://www.stonepages.com/news/archives/003938.html

Western Australia, Australië

Devil's Lair

Devil's Lair -site

- Devil's Lair (*) is een grot die bestaat uit één enkele zaal en is gelegen 20 km ten Noorden van Cape Leeuwin in de staat Western Australia, Australië .
(*) Omdat in de grot veel overblijfselen van de Tasmanian devil werden gevonden werd ze de Devil's Lair of het "Leger van de duivel" genoemd.

- De bodem bestaat uit zandige sedimenten bedekt met een 20 cm dikke laag flowstone, een "tapijt-afzetting" van Ca-carbonaathttp://en.wikipedia.org/wiki/Flowstone

- In 2001 werd enerzijds de flowstone gedateerd volgens verschillende technieken zoals OSL, ESR, U-series en anderzijds de schaal van een ei van de Emu (familie van de struisvogel) met de C14 metode.
De resultaten waren eensluidend dat de site bewoond was 50 Ka geleden, een van de oudste sites met menselijke activiteit in Australië en meteen ook het bewijs dat de Homo sapiens op betrekkelijk korte tijd het Zuidelijkste punt van Australië bereikte, komende uit Zuid-Oost Azië.

- De oudste lagen waarin artefacten aanwezig waren werden gedateerd op 33 Ka.
Kralen gemaakt uit been werden gedateerd op 13-19 Ka en een geperforeerd steentje dat als hanger werd gebruikt werd gedateerd op 14 Ka.

http://austhrutime.com/devils_lair.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Devil's_Lair
http://www.sciencewa.net.au/topics/aboriginal-science-a-knowledge/item/1145-devils-lair-revealing-its-secrets-through-dna/1145-devils-lair-revealing-its-secrets-through-dna
http://museum.wa.gov.au/sites/default/files/33,000%20YEAR%20OLD%20STONE%20AND%20BONE%20ARTIFACTS%20FROM%20DEVIL'S%20LAIR,%20WESTERN%20%20AUSTRALIA_0.pdf

South Australia, Australië

Roonka flat

Murray rivier

- De site is een zandige duin langs de Murray rivier 5 km ten Zuiden van Blanchetown in de deelstaat South Australia, Australië.

- De opgravingen namen een aanvang in 1972 nadat een overstroming enkele graven had blootgelegd en duurden tot 1983 onder leiding van de archeoloog Graeme Pretty
https://www.questia.com/library/journal/1G1-81790271/graeme-lloyd-pretty-1940-2000-obituaries

-Houtskool, afkomstig van vuurhaarden, werd opgegraven en gedateerd op 18.5 Ka

- De artefacten die werden aangetroffen stamden uit de Kartan industrie (> 10 Ka), gekenmerkt door zware stenen werktuigen zoals hamer-stenen.
http://en.wikipedia.org/wiki/Kartan_industry

- Er werden graven ontdekt van 120 individuen (*) over een periode van 7 Ka tot kort na de kolonisatie in 1788.
(*) De skeletten werden in slechte omstandigheden bewaard en de vindplaatsen die een idee van ouderdom kunnen geven zijn amper beschreven.

Roonka 80

- Vermits de oudste skeletten 7 Ka oud zijn vermoedt men dat de verkleining van de lichaamsgrootte en het verminderen van de robuustheid plaats vond 10-7 Ka geleden.

- Een tand van Roonka 20 vertoont caries waaruit men afleidt dat de schedel afkomstig is van een mens die leefde na de kolonisatie (*) van Australië.
(*) Men neemt aan dat caries ontstond toen de aboriginals in contact kwamen met geraffineerde suiker en het in hun dieet opnamen

Roonka 20
(caries)

Roonka 20
( slijtage door pijp?)

Roonka 108

- De schedel van Roonka 108 is versierd met een kroon van tanden van de wallaby en is ouder dan 4 Ka.

http://peterbrown-palaeoanthropology.net/Roonka.html
https://www.library.uq.edu.au/ojs/index.php/aa/article/viewFile/936/935
http://www.flinders.edu.au/ehl/fms/archaeology_files/department/staff%20files/pate/pate_2006.pdf
http://austhrutime.com/roonka_flat.htm
http://users.esc.net.au/~pereilly/abor.htm

**********************************************************************************

Dateringsmethodes

* ESR : (Electron Spin Resonance) is een spectroscopische techniek om vrije radicalen te detecteren.

Straling veroorzaakt na een lange periode de vorming van vrije radicalen in het tandglazuur. Met ESR-spectroscopie worden de vrije radicalen gedetecteerd en mits kalibratie kan de ouderdom van de tanden bepaald worden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronspinresonantie

* Radiometric dating : Radiometrische datering die steunt op het radioactief verval van natuurlijke isotopen met o.a. U/Pb, U/Th, Ar40/Ar39, U238/U234, C14 ...

http://nl.wikipedia.org/wiki/Radiometrische_datering

* Fission Track Dating : Radiometrische datering die steunt op de analyse van de splijtingsporen die U238 bij zijn verval achterlaat in kristallen of vulkanisch glas. Voorwaarde is dat de kristallen voldoende U238 bevatten.( Zr bevat voldoende U238 )

De Fission Track Methode (FTM) wordt gebruikt in een bereik van 0.1 - 20000 Ma om vulkanische erupties en artefacten te dateren.
http://en.wikipedia.org/wiki/Fission_track_datinghttp://www.minpet.ugent.be/fission.htm

* Accelerated Mass Spectrometry : Wordt toegepast indien uiterst weinig materiaal beschikbaar is (< 1 mg). De C14 isotopen worden via de massaspectrometer afgezonderd zodat voldoende materiaal beschikbaar is.
http://archaeology.about.com/od/amthroughanterms/g/ams_radiocarbon.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Accelerator_mass_spectrometry

* Amino Acid Dating : Aminozuren zijn optisch actief (d & l configuratie). Enkel het
l -Aminozuur komt voor in levende organismen. Na afsterven ontstaat er na verloop van tijd door racemisatie een racemisch mengsel van d- en l- Aminozuren. De verhouding d/l is een maat voor de ouderdomsbepaling.
http://en.wikipedia.org/wiki/Amino_acid_dating

* Fluorine dating : Relatieve datering door meten van het gehalte aan F- verbindingen (Fluoriden) in beenderen. Beenderen nemen Fluor op uit het grondwater waarna zich F-verbindingen vormen die accumuleren in de beenderen. Het gehalte is een relatieve maat voor de ouderdom m.a.w. bij verschillende beenderen kan bepaald worden " ouder dan "

http://nl.wikipedia.org/wiki/Radiometrische_datering

* Oxygen Isotope Stage : is een onderdeel van chronostratigrafie d.i. het dateren van gesteenten.
De methodiek is gebaseerd op het feit dat de 3 isotopen van Zuurstof (99.759% O16, 0.0374% O17, 0.2039% O18) in een bepaalde verhouding aanwezig zijn onder een gebonden vorm in water (H2O).
Er bestaat een evenwicht tussen de gehaltes aan isotopen in de atmosfeer (waterdamp) en de oceanen.
Bij het verdampen wordt dit evenwicht verbroken omdat water met het O16 isotoop gemakkelijker verdampt dan water met de zwaardere isotopen. Wanneer het regent wordt het evenwicht hersteld.
In de ijstijden daarentegen valt op de hogere breedten de neerslag onder de vorm van sneeuw die overgaat in ijs en niet terugvloeit naar de oceanen , waardoor het evenwicht voor langere tijd verbroken wordt : de oceanen bevatten in de ijstijden meer O18 dan in de warmere periodes.
Deze gewijzigde verhouding vindt men terug in het CaCO3 waaruit het skelet is opgebouwd.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Marine_Isotope_Stage
http://en.wikipedia.org/wiki/Cosmogenic_nuclide

geel = gematigd klimaat
bauw = ijstijden

* Thermoluminescence (TL): dateringsmethode die gebaseerd is op het feit dat kristallijne structuren in sedimenten worden " aangeslagen" door de achtergrondstraling.

Wanneer de sedimenten tijdens de meting worden verhit zenden ze een zwak lichtsignaal uit proportioneel met de, in de loop der tijden, ontvangen straling.
http://en.wikipedia.org/wiki/Thermoluminescence_dating

* γ - spectrometry : meting van de γ straling die bij TL wordt uitgestraald.
http://en.wikipedia.org/wiki/Gamma_spectroscopy

http://www.geochronometria.pl/pdf/geo_18/geo_18_11.pdf

* Optically Stimulated Luminescence : OSL is afgeleid van de thermoluminescence, maar i.p.v verhitting worden de sedimenten gestimuleerd door licht.
http://en.wikipedia.org/wiki/Optically_stimulated_luminescence

* Paleomagnetisme : Paleomagnetisme is de meting van de richting van het magnetisch veld in gesteenten. Omdat het aardmagnetisch veld in de loop der tijden regelmatig omkeerde kan het als ruwe datering gebruikt worden.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Omkering_van_het_aardmagnetisch_veld

http://en.wikipedia.org/wiki/Paleomagnetism

* Cosmogenic dating steunt op de meting van de isotopen Be10 en Al 26 die uit het SiO2 van het kwartshoudend gesteente zijn ontstaan door kosmische straling. De hoeveelheid van die isotopen geeft in combinatie met hun radioactief verval een maat voor de duur dat het gesteente werd blootgesteld of werd bedekt na de blootstelling aan de kosmische straling.
http://en.wikipedia.org/wiki/Surface_exposure_dating
http://en.wikipedia.org/wiki/Cosmogenic_nuclide
http://www.antarcticglaciers.org/glacial-geology/dating-glacial-sediments-2/cosmogenic_nuclide_datin/
http://www.landforms.eu/cairngorms/cosmo.htm

* TIMS analyse
Bij een TIMS analyse (Thermal Ionisation Mass Spectrometry) wordt de vorming van ionen thermisch gestimuleerd. De ionen worden door de massaspectrometer gescheiden. De ratio van de verschillende isotopen is een maat voor de ouderdom.
http://serc.carleton.edu/research_education/geochemsheets/techniques/TIMS.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Thermal_ionization_mass_spectrometry

* DNA clock
(*) "DNA clock" of het tijdsverloop voor het optreden van een mutatie in het mtDNA is een maat voor de ouderdom. Over die maat is men het nog niet eens.
http://www.nature.com/news/studies-slow-the-human-dna-clock-1.11431
http://scitechdaily.com/improved-estimates-of-dnas-mutation-rate-paint-clearer-picture-of-human-prehistory/

* Magnetostratigrafie is het relatief dateren van gesteentelagen aan de hand van het magnetisme in die gesteentelagen. Magnetostratigrafie maakt gebruik van de omkeringen van het aardmagnetisch veld die in de loop van de geologische geschiedenis plaatsvonden
http://en.wikipedia.org/wiki/Magnetostratigraphy